Ζιζάνια αποκαλούνται τα φυτά τα οποία φυτρώνουν μόνα τους μέσα σε μια καλλιέργεια. Υπάρχουν χιλιάδες ζιζάνια στη φύση, άλλα είναι σχετικά ακίνδυνα ενώ άλλα μπορεί να καταστρέψουν σε λίγες μέρες έναν ολόκληρο κήπο.
Φυσικά το ότι είναι ζιζάνια, δεν σημαίνει ότι δεν έχουν και θετικές ιδιότητες, αφού πολλά από αυτά είναι βρώσιμα ή βότανα ή χρησιμοποιούνται ως βάση για αρκετά φαρμακευτικά σκευάσματα.
Τα κύρια γνωρίσματα ενός επικίνδυνου και ενοχλητικού ζιζάνιου είναι :
- Προκαλεί μεγάλη κάλυψη
- Έχει έντονη ανταγωνιστικότητα προς άλλα φυτά
- Μπορεί να αχρηστεύσει μία καλλιέργεια
- Έχει αγκάθια
- Προκαλεί κνησμό με την επαφή
Μερικά από τα πιο σημαντικά και ενοχλητικά ζιζάνια στον κήπο είναι τα εξής:
1Βάτο
Λόγος : Ταχεία ανάπτυξη, γεμάτο αγκάθια, επιθετικό προς άλλα φυτά
Το βάτο, είναι ίσως ένα από τα γνωστότερα ζιζάνια στον Ελλαδικό χώρο. Είναι ένα αγκαθωτό θαμνώδες φυτό που μερικές φορές έχει και βρώσιμους καρπούς (μούρα). Το συναντάμε σχεδόν σε όλη την Ελλάδα κυρίως σε ρέματα ή κανάλια αλλά και εγκαταλειμμένα χωράφια.
Είναι αναρριχώμενο και συνηθίζει να “πνίγει” τα φυτά στα οποία σκαρφαλώνει. Το μεγάλο πρόβλημα είναι τα αγκάθια τα οποία έχει, τα οποία παραμένουν επικίνδυνα ακόμα και όταν ξεραθεί το βάτο.
Συνήθως φυτρώνει σε ακαλλιέργητα χωράφια και δύσκολα θα το δείτε να φυτρώνει μέσα σε οργωμένο κήπο, αλλά μπορεί να συμβεί, ειδικά αν ο κήπος είναι κοντά σε σημεία με πολύ μεγάλα βάτα.
Είναι αειθαλές και πολυετές.
Συνήθως φυτρώνει σε ακαλλιέργητα χωράφια και δύσκολα θα το δείτε να φυτρώνει μέσα σε οργωμένο κήπο, αλλά μπορεί να συμβεί, ειδικά αν ο κήπος είναι κοντά σε σημεία με πολύ μεγάλα βάτα.
Είναι αειθαλές και πολυετές.
Αντιμετώπιση
Έχει ταχεία ανάπτυξη και αντιμετωπίζετε δύσκολα με φυσικό τρόπο καθώς έχει ισχυρές ρίζες. Ακόμα και χημικά φυτοφάρμακα το σκοτώνουν δύσκολα και χρειάζεται πολύ ισχυρές δόσεις ή ειδικά σκευάσματα για ξυλώδεις καλλιέργειες.
Ο πιο εύκολος φυσικός τρόπος είναι να το προλάβετε όταν είναι σχετικά μικρό και με μια αξίνα να το ξεριζώσετε. Με το χέρι είναι αδύνατο, ακόμα και με γάντια. Αν έχει μεγαλώσει μπορείτε να δοκιμάσετε ψεκασμό με ξύδι τους καλοκαιρινούς μήνες ή κόψιμο με θαμνοκοπτικό με τη χρήση δίσκου.
Αν επιλέξετε ψεκασμό με εμπορικό ζιζανιοκτόνο με δραστική ουσία την γλυφοσάτη, τότε η καλύτερη εποχή για ψεκασμό είναι τους καλοκαιρινούς μήνες.
2Τριβόλι
Λόγος : Επικίνδυνος βλαστός , μεγάλη εδαφοκάλυψη
Το τριβόλι, είναι ένα ζιζάνιο με πολλές ευεργετικές ιδιότητες (είναι βασικό βότανο στην παραδοσιακή Ασιατική ιατρική) για τον άνθρωπο, αλλά πολύ εχθρικό για τον κήπο μας. Έχει και αυτό μεγάλη ανάπτυξη, κυρίως επιφανειακά και έτσι μπορεί να καλύψει γρήγορα μεγάλη επιφάνεια στον κήπο μας “πνίγοντας” όποιο μικρό φυτό βρεθεί μπροστά του.
Το πιο αρνητικό στο τριβόλι είναι τα αγκαθωτά μέρη που έχει, τα οποία αν ξεραθούν γίνονται πολύ σκληρά, ικανά να τρυπήσουν μπάλες ακόμα και παπούτσια με σκληρές σόλες και μένουν για μερικά χρόνια στον κήπο.
Αντιμετώπιση
Όταν είναι μικρό ξεριζώνετε εύκολα με το χέρι. Αν μεγαλώσει αρκετά θέλει μηχανική ή χημική αντιμετώπιση και περισυλλογή και κάψιμο των σπόρων της.
3Αγριάδα
Λόγος : Πολύ ανταγωνιστικό προς τα άλλα φυτά
Η αγριάδα είναι ένα ποώδες πολυετές φυτό χαμηλής βλάστησης που χρησιμοποιείται και στην κηπουρική αντί για γκαζόν (κυρίως γιατί είναι πιο ανθεκτικό σε ασθένειες και έχει μικρότερες απαιτήσεις σε νερό).
Έχει πολύ γρήγορη ανάπτυξη και είναι αρκετά επιθετικό προς όλα τα άλλα φυτά, αποτρέποντας την ανάπτυξη οποιουδήποτε φυτού βρεθεί ανάμεσά της. Έχει μεγάλο επιφανεικακό ριζικό σύστημα (θυσσανωτό) που αναπτύσσεται διαρκώς με παραφυάδες, έτσι αν και δεν θα το δείτε ποτέ να καλύπτει κάποιο λαχανικό εξωτερικά, το ριζικό του σύστημα κυριολεκτικά θα το γονατίσει.
Πολλαπλασιάζεται και με παραφυάδες αλλά και με σπόρο, έτσι ένα μόνο φυτό μπορεί να καλύψει ολόκληρο τον κήπο μέσα σε λίγους μόνο μήνες.
Το συναντάμε να βγαίνει συνήθως σε οργωμένα χωράφια την άνοιξη.
Το συναντάμε να βγαίνει συνήθως σε οργωμένα χωράφια την άνοιξη.
Αντιμετώπιση
Σε νωπό χώμα ξεριζώνετε εύκολα καθώς έχει σχετικά επιφανειακές ρίζες, αλλά αν βρίσκεται κοντά σε άλλα φυτά μπορεί να τα καταστρέψετε καθώς οι ρίζες του είναι σίγουρο ότι θα είναι μπλεγμένες με της αγριάδας, καθώς έχει θυσσανωτές ρίζες.
Φυσική αντιμετώπιση μπορεί να γίνει εύκολα με σκάλισμα ή βοτάνισμα στα αρχικά στάδια.
4Κολλιτσίδα ή Λάππα ή άρκτιον
Λόγος : Ενοχλητικά άνθη, αγκάθια σε μερικά είδη, εύκολη και γρήγορη εξάπλωση
Ένα αρκετά ενοχλητικό ζιζάνιο είναι η γνωστή σε όλους κολλιτσίδα. Υπάρχουν διάφορα είδη κολλιτσίδας με τα πιο γνωστά στον Ελλαδικό χώρο να είναι η μεγάλη πλατύφυλλη κολλιτσίδα και η ακανθώδης.
Η κολλιτσίδα για όσους δεν ξέρουν, είναι το φυτό στο οποίο βασίστηκε η κατασκευή του γνωστού σε όλους μας βέλκρο (ή χριτς χρατς λαικιστί), λόγω του αγκιστροειδούς σχήματος των αγκαθιών στο άνθος του, που κολλάνε πάνω στα ρούχα και στο τρίχωμα των ζώων και έτσι εξαπλώνονται σε πολύ μεγάλες αποστάσεις.
Και η κολλιτσίδα έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες, κυρίως στην ρίζα της. Δεν είναι ιδιαίτερα επιθετικό προς τα άλλα φυτά, αλλά λόγω των βλαστών της μεταφέρεται εύκολα παντού, ειδικά αν υπάρχουν ζώα στην περιοχή. Η μεγάλη κολλιτσίδα μπορεί να φτάσει το 1.5-2 μέτρα ύψος σε πλήρη ανάπτυξη. Οι βλαστοί βγαίνουν στο τέλος καλοκαιριού, λίγο πριν ξεραθεί.
Τα φύλλα της μεγάλης κολλιτσίδας είναι βρώσιμα, όταν δεν έχουν βγει τα ακανθώδη άνθη της, για τα περισσότερα μεγαλόσωμα ζώα (κατσίκια, πρόβατα), οπότε μπορείτε να την χρησιμοποιήσετε και σαν ζωοτροφή αφού την κόψετε.
Το συναντάμε σχεδόν παντού. Η πλατύφυλλη κολλιτσίδα βγαίνει συνήθως σε οργωμένα χωράφια ενώ η ακανθώδης μπορεί να φυτρώσει ακόμα και σε σχετικά ξερά εγκατελειμένα χωράφια.
Αντιμετώπιση
Η μεγάλη πλατύφυλλη κολλιτσίδα, ξεριζώνεται εύκολα με το χέρι όταν είναι κάτω από μισό μέτρο, γιατί έχει πασσαλώδη ρίζα. Η ακανθώδης έχει αγκάθια που ερεθίζουν το δέρμα και έτσι είναι δύσκολο να την μεταχειριστείτε με γυμνά χέρια. Επίσης είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη όταν χρησιμοποιείτε χορτοκοπτικό με μεσηνέζα, καθώς τα αγκάθια μπορεί να πάνε στο πρόσωπό σας αν δεν φοράτε πλαστική μάσκα.
Τα χημικά σκευάσματα αντιμετωπίσουν αρκετά καλά όλα τα είδη κολλιτσίδας.
Τα χημικά σκευάσματα αντιμετωπίσουν αρκετά καλά όλα τα είδη κολλιτσίδας.
5Κισσός
Λόγος : Πολύ επιθετικός προς τα δέντρα
Ο κισσός για κάποιους μπορεί να είναι ένα πολύ όμορφο αναρριχώμενο πλατύφυλλο θαμνώδες φυτό (αειθαλές) το οποίο χρησιμοποιείται για κάλυψη τοίχων ή μάντρας αλλά είναι επίσης και ένα από τα πιο επικίνδυνα ζιζάνια για τον κήπο, αν αφεθεί ανεξέλεγκτο.
Ο λόγος για τον οποίο ο κισσός είναι επικίνδυνος για τον κήπο, είναι ότι μπορεί κυριολεκτικά να ξεράνει ακόμα και ένα πολύ μεγάλο δέντρο αν αφεθεί ανεξέλεγκτος. Αναπτύσσεται πάνω πάντα πάνω σε άλλες επιφάνειες πάνω στις οποίες συγκρατείται με εξωτερικές ρίζες και το φύλλωμα του καλύπτει το φύλλωμα του δέντρου στο οποίο βρίσκεται, με αποτέλεσμα να μην μπορεί το δέντρο να προβεί σε φωτοσύνθεση και έτσι σταδιακά να επιβραδύνεται η ανάπτυξη του. Επειδή είναι αειθαλές είναι ιδιαίτερα επιβλαβής στα φυλλοβόλα δέντρα αφού δεν τους αφήνει καθόλου περιθώριο για ανάπτυξη την άνοιξη.
Το συναντάμε συνήθως κάτω από ακαθάριστα δέντρα. Συνήθως το βρίσκουμε σε μεγάλα φυλλοβόλα αλλά μπορεί να το δείτε και σε αειθαλή (πχ ελιές).
Αντιμετώπιση
Ο πιο εύκολος φυσικός τρόπος για την αντιμετώπιση του, είναι να τον κόψετε, λίγο πάνω από την επιφάνεια για και να αλείψετε με ξύδι, τον κομμένο κορμό του. Μετά από λίγες μέρες, όταν ξεραθεί το κομμάτι που κόψατε, μπορείτε με ένα δυνατό τράβηγμα να το βγάλετε, αν φυσικά δεν έχει γίνει αρκετά μεγάλο.
6Τσιμποκάλαμο
Στη φωτογραφία φαίνεται πόσο εύκολο είναι το τσιμποκάλαμο να καταστρέψει ένα νάιλον εδαφοκάλυψης
Λόγος : Ιδιαίτερα ανθεκτικό, πολυετές, βαθύ ριζικό σύστημα
Η καλαμιά είναι ένα φυτό που συναντούμε κυρίως σε ποταμιές ή βαλτώδεις περιοχές. Έχει αρκετά είδη με πιο επικίνδυνο για τους κήπους το λεγόμενο “τσιμπόκαλαμο”, ένα σχετικά μικρό είδος καλαμιού με φύλλα που τσιμπάνε έντονα αν τα ακουμπήσετε.
Δεν είναι ιδιαίτερα επιθετικό προς τα άλλα φυτά, αλλά είναι εξαιρετικά ανθεκτικό με πολύ ισχυρή και βαθιά ρίζα, που κάνει αρκετά δύσκολο το ξερίζωμα ακόμα και με φτυάρι.
Πολλαπλασιάζεται και με παραφυάδες και είναι πολυετές, κάνοντας το έτσι ακόμα πιο επικίνδυνο για τον κήπο σας, αφού μπορεί να ξανά-βγει ακόμα και μετά από σχετικά βαθύ όργωμα.
Ένα άλλο πρόβλημα που δημιουργεί, είναι ότι διαπερνάει αρκετά εύκολα τα πλαστικά εδαφοκάλυψης που χρησιμοποιούμε στις καλλιέργειες, σχίζοντας τα.
Αντιμετώπιση
Συνήθως αντιμετωπίζετε χημικά, αλλά μπορείτε να το ξεριζώσετε σκάβοντας ή να το ψεκάσετε με γερή δόση διαλύματος ξυδιού και να περιμένετε να ξεραθεί.
7Άγριο – αγκινάρα (ή γαιδουράγκαθο)
Λόγος : Ιδιαίτερα ανθεκτική, αγκαθωτός καρπός και φύλλα
Η αγριοαγκινάρα είναι ένα αμφιλεγόμενο ζιζάνιο. Μοιάζει αρκετά με την γνωστή ήμερη αγκινάρα με μόνη εξαίρεση ότι έχει αισθητά μικρότερο καρπό και είναι αρκετά πιο ανθεκτική σε ασθένειες. Ο καρπός της είναι και αυτός βρώσιμος, αν και καθαρίζεται λίγο πιο δύσκολα και είναι λίγο πιο πικρός.
Τα τελευταία χρόνια έχει μετατραπεί σε καλλιέργεια σε αρκετές περιοχές της χώρας, κυρίως λόγω της μεγάλης θερμιδικής απόδοσης που έχει κατά την καύση, αλλά και για την παραγωγή ζωοτροφών.
Η αγριοαγκινάρα δεν είναι επιθετική προς τα άλλα φυτά και δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις από το έδαφος, αλλά λόγω του μεγέθους της (μπορεί να φτάσει 1.5-2 μέτρα ύψος και να καλύψει 1 τ.μ. σε επιφάνεια), των αγκαθιών που έχει (τα οποία προκαλούν κνησμό) και του πολύ ισχυρού ριζικού συστήματος της, συνήθως γίνεται καταπολέμηση όταν βρεθεί μέσα στον κήπο . Είναι πολυετές φυτό και κάθε χρόνο το χειμώνα ξαναβγαίνει αφού ξεραθεί στο τέλος καλοκαιριού.
Αντιμετώπιση
Το ξερίζωμα της είναι πολύ δύσκολο, καθώς έχει βαθύ ριζικό σύστημα. Αντιμετώπιση μπορεί να γίνει με χημικά σκευάσματα (είναι αρκετά ευαίσθητη και ξεραίνεται αμέσως) αλλά και με ξύδι.
8Τσουκνίδα
Λόγος : Έντονος κνησμός στο δέρμα
Η τσουκνίδα είναι ένα ποώδες ετήσιο φυτό με περισσότερα από 40 διαφορετικά ειδή που μπορεί να φτάσει έως και 1 μέτρο ύψος. Είναι ίσως το πιο παρεξηγημένο ζιζάνιο που υπάρχει στον Ελλαδικό χώρο. Πολλοί θεωρούν ότι είναι ένα εντελώς άχρηστο φυτό, που θα πρέπει να καταπολεμάτε όπου και αν βρεθεί, αλλά στην πραγματικότητα έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες για τον ίδιο τον κήπο μας (αφού βελτιώνει το έδαφος αλλά βοηθάει και στην καταπολέμηση εντόμων).
Εκτός αυτού έχει και πολλές ευεγερτικές ιδιότητες για την υγεία μας και χρησιμοποιείται από τα αρχαία χρόνια ως βότανο για την καταπολέμηση αρκετών ασθενειών.
Ο λόγος που δυστυχώς η τσουκνίδα αντί για πολύ χρήσιμο βότανο θεωρείται εχθρικό ζιζάνιο, είναι ο πολύ έντονος κνησμός που προκαλεί, άμα έρθει σε επαφή το δέρμα μας με τα μικρά τριχίδια που έχει στον κορμό της.
Έτσι αν βρίσκεται στον κήπο δίπλα σε λαχανικά ή σε σημεία που υπάρχει συνεχής διέλευση, είναι σίγουρα πρόβλημα.
Αντιμετώπιση
Ξεριζώνεται σχετικά εύκολα με το χέρι (φυσικά φορώντας γάντια) αν και καλό είναι αν δεν σας ενοχλεί να την αφήσετε.
9Βλήτο
Λόγος : Ανταγωνιστικό προς άλλα φυτά
Το βλήτο είναι μάλλον το πιο γνωστό ζιζάνιο που υπάρχει στους κήπους. Το βλέπουμε πάντα να βγαίνει σε καλλιέργειες λαχανικών (τομάτα, πιπεριά). Είναι βρώσιμο και θεωρείτε λιχουδιά από αρκετούς, ειδικά μεγαλύτερους σε ηλικία. Έτσι συνήθως όσα βλήτα δεν ενοχλούν τα λαχανικά μας, τα αφήνουμε να μεγαλώσουν. Μάλιστα στα γεωπονικά καταστήματα μπορείτε να βρείτε και σπόρους ώστε να το καλλιεργήσετε.
Είναι καλοκαιρινό φυτό και απαιτεί αρκετή υγρασία και πλούσια εδάφη, έτσι συνήθως βγαίνει μόνο όταν ποτίζουμε δίπλα σε λαχανικά. Όσο είναι μικρό σε μέγεθος δεν αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα αφού το ριζικό του σύστημα δεν εξαπλώνεται, αλλά αν μεγαλώσει αρκετά ίσως σκεπάσει τα διπλανά φυτά.
Το βλήτο θεωρείται λιχουδιά για όλα τα μεγαλόζωμα ζώα (αιγοπρόβατα, γελάδες, γουρούνι), οπότε αν δεν τρώτε χόρτα και έχετε τέτοια ζώα, μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε σαν ζωοτροφή.
Αντιμετώπιση
Ειδικά όταν βρίσκεται στα αρχικά στάδια, μπορεί να ξεριζωθεί εύκολα με το χέρι. Αν μεγαλώσει αρκετά, βγαίνει δύσκολα επειδή έχει πολύ βαθιά ρίζα και θέλει σκάλισμα.
10Κουσκουτά (ή μαλλιά του διαβόλου)
Λόγος : Μεγάλη εδαφοκάλυψη, παρασιτικό, δύσκολη αντιμετώπιση, πολύ επιθετικό
Σίγουρα το χειρότερο ζιζάνιο που μπορείτε να συναντήσετε στον Ελλαδικό χώρο είναι η κουσκουτά. Η κουσκουτά είναι ένα παρασιτικό ζιζάνιο που επιτίθεται σε αρκετά είδη φυτών και μπορεί να καταστρέψει έναν ολόκληρο κήπο αρκετά εύκολα.
Έχει ταχεία εξάπλωση και παρασιτεί, απομυζώντας τους χυμούς των άλλων φυτών. Εμφανίζετε τους καλοκαιρινούς μήνες κυρίως από μεταφορά σπόρων μαζί με σκόνη από νότια κλίματα.
Έχει χαρακτηριστικό κίτρινο-χρυσό χρώμα με πάρα πολύ λεπτούς βλαστούς.
Η αντιμετώπισή του είναι πάρα πολύ δύσκολη, γιαυτό υπάρχουν ειδικοί νόμοι που αποτρέπουν την εισαγωγή σπόρων φυτών μολυσμένους με σπόρους κουσκουτάς. Ακόμα και η χημική αντιμετώπιση είναι αρκετά δύσκολη.
Αντιμετώπιση
Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος είναι η γρήγορη διάγνωση και η συνεχής μηχανική αντιμετώπισή του (συνεχές σκάλισμα μέχρι να σταματήσει η ανάπτυξη του). Αν το χώμα μολυνθεί με αρκετούς σπόρους, τότε συνήθως οι γεωπόνοι συνιστούν αγρανάπαυση με οργώματα τους καλοκαιρινούς μήνες ή φύτευση φυτών που δεν μπορούν να παρασιτίσει η κουσκουτά.
Μερικά ακόμα γνωστά ζιζάνια είναι το
- άγριο καρότο
- χηνόποδο ή κλουβίδα
- άγρια βρώμη
- νυχάκι
- γλυστριδα
- γλήχωμα
- πολυκόμπι
- βέλιουρας
- μουχρίτσα
Μάθετε πως μπορείτε να απαλλαγείτε περιοδικά ή ακόμα και οριστικά από τα χόρτα και τα ζιζάνια.11 διαφορετικοί τρόποι για να διαλέξετε αυτόν που σας ταιριάζει καλύτερα.
