Οι σφήκες είναι ένα παρασιτικό έντομο που συναντάται σε όλα τα μέρη της Ελλάδος. Υπάρχουν αρκετά διαφορετικά είδη σφήκας. Τα περισσότερα έχουν τα ίδια κοινά χαρακτηριστικά.
Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες,οι κοινωνικές σφήκες και οι μοναχικές.
Οι σφήκες έχουν διαφορετική διάρκεια ζωής. Οι θηλυκές στείρες σφήκες ζουν συνήθως 10-25 μέρες, οι αρσενικές λίγο περισσότερο και οι βασίλισσες περίπου ένα χρόνο.
Γενικά οι σφήκες δεν είναι επιθετικές προς τον άνθρωπο. Θα τσιμπήσουν μόνο όταν νιώσουν απειλή για αυτές ή για την φωλιά τους. Έτσι τις περισσότερες φορές το τσίμπημα προέρχεται από κάποια επαφή κατά λάθος. Δυστυχώς αρκετοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί στις σφήκες και έχουν σημειωθεί και θανάσιμα περιστατικά.
Η σφήκα και η μέλισσα έχουν μια θανάσιμη σχέση.Η σφήκα είναι ο πιο επικίνδυνος θηρευτής της μέλισσας.Τις προσελκύει το μέλι και έτσι οι μελισσοκόμοι χρησιμοποιούν ειδικές παγίδες για να προστατεύουν το μελίσσι τους.Λίγες δεκάδες σφήκες, μπορεί να αφανίσουν με ευκολία ένα ολόκληρο μελίσσι μέσα σε λίγη ώρα.Οι σφήκες είναι πιο μεγαλόσωμες και δε πεθαίνουν με το τσίμπημα της μέλισσας.Η άμυνα της μέλισσας έναντι της σφήκας είναι πολύ ιδιαίτερη.Χρειάζεται αρκετή ομαδική δουλειά και δεκάδες επιθέσεις από μέλισσες στη κάθε σφήκα.
Οι ιαπωνικές μέλισσες έχουν αναπτύξει μια ειδική άμυνα. Στη κυριολεξία ψήνουν τις σφήκες ζωντανές.Δείτε το παρακάτω βίντεο και θα καταλάβετε
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι που μπορεί να καταπολεμηθεί η σφήκα. Χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες.
- Μηχανικοί
- Χημικοί
- Δολωματικοί
Μηχανική αντιμετώπιση
Οι μηχανικοί τρόποι είναι οι τρόποι στους οποίους χρησιμοποιείται κάποιο είδος δύναμης για τη αντιμετώπιση τους. Με απλά λόγια είναι η καταστροφή της φωλιάς και του σμήνους μηχανικά από εμάς.
Όπως έχουμε πει οι σφήκες αν και δε είναι επιθετικά έντομα,είναι ιδιαίτερα απειλητικές όταν βρίσκονται σε απειλή. Έτσι είναι σίγουρο ότι θα μας επιτεθούν. Για να καταστρέψουμε τη φωλιά χωρίς να δεχτούμε τσιμπήματα υπάρχουν 2 τρόποι.
Ο πρώτος είναι να έχουμε ειδική αμφίεση που δε επιτρέπει τα τσιμπήματα. Όπως αυτοί των μελισσοκόμων. Και μια καλή ολόσωμη στολή ραντίσματος όμως θα κάνει τη δουλειά της μια χαρά. Αν δε έχουμε,τότε μπορεί να χρησιμοποιήσουμε χοντρά ρούχα τα οποία θα είναι σίγουρο ότι κλείνουν καλά σε όλα τα σημεία.Για το κεφάλι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα full face αν δεν έχουμε το ειδικό καπέλο.
Έτσι αφού έχουμε προστατευτεί από τα τσιμπήματα μπορούμε να πάμε οποιαδήποτε στιγμή και να καταστρέψουμε τη φωλιά.
Ο άλλος τρόπος είναι να εκμεταλλευτούμε το σκότος. Οι σφήκες τη νύχτα δεν μπορούν να δουν καλά. Αν είστε γρήγοροι και προσεκτικοί μπορείτε πολύ εύκολα να καταστρέψετε τη φωλιά χωρίς να δεχτείτε κανένα τσίμπημα.
Αν οι σφήκες νιώσουν απειλή κοντά στη φωλιά τους, αυξάνουν κατά πολύ τις κινήσεις των φτερών τους, βγάζοντας έτσι ένα ιδιαίτερο ήχο που προειδοποιεί τις υπόλοιπες να αμυνθούν
 |
| Σφηκοφωλιά που τις βάλαμε φωτιά με πετρέλαιο |
Μπουρλότο!!!!
Ο τρόπος που μπορεί να καταστρέψετε τη φωλιά μπορεί να διαφέρει. Με διαφορά ο πιο επιτυχημένος είναι με τη φωτιά. Οι «χάρτινες φωλιές» της σφήκας είναι πολύ εύφλεκτες.
Με τη χρήση μιας δάδας μπορούμε να βάλουμε φωτιά στη φωλιά από σχετικά ασφαλή απόσταση. Καλό είναι να το κάνουμε βραδινές ώρες για να ελαχιστοποιήσουμε τους κινδύνους.
Μια άλλη μέθοδο είναι να ραντίσουμε τη φωλιά με πετρέλαιο, με τη βοήθεια μιας ψεκαστήρας , και έπειτα να της βάλουμε φωτιά.Θα λαμπαδιάσει και θα καταστραφεί ολοσχερώς μέσα σε λίγη ώρα.
Βέβαια αυτό μπορεί να γίνει μόνο όταν η φωτιά δεν είναι επικίνδυνη για το σημείο.Πολλές φορές δυστυχώς αυτό είναι αδύνατο.
Μια άλλη μέθοδος είναι να καταστρέψετε τη φωλιά χτυπώντας τη με ένα φτυάρι.Με ένα γρήγορο και δυνατό χτύπημα θα καταστρέψετε τη φωλιά και θα σκοτώσετε αρκετές σφήκες μαζί.Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος της αποικίας μπορεί να επιβιώσει.Αν η βασίλισσα βρίσκεται ανάμεσα τους τότε θα δημιουργήσει νέα φωλιά κάπου αλλού.Το πιο πιθανό βέβαια είναι να τη φτιάξει σε απόσταση ασφαλείας από τη προηγούμενη οπότε έτσι θα απαλλαγείτε εσείς από το πρόβλημα.
Χημική αντιμετώπιση
Οι χημικοί τρόποι είναι σχετικά απλοί. Ραντίζεται τη φωλιά (πάλι νυχτερινές ώρες κατά προτίμηση) με δηλητήριο.Υπάρχουν δεκάδες σκευάσματα που καταπολεμούν χημικά τις σφήκες. Τα πιο απλά τα πωλούν και τα σούπερ μάρκετ. Είναι αυτά που καταπολεμούν και τις μύγες. Έχουν άμεσο αποτέλεσμα και αν καταφέρεται και ψεκάσετε καλά από κοντά τη φωλιά, υπάρχει περίπτωση να σκοτώσετε όλο το πληθυσμό τους.
Σε
γεωπονικά μαγαζιά ή μαγαζιά απεντόμωσης κυκλοφορούν ακόμα
πιο ισχυρά σκευάσματα με καλύτερα αποτελέσματα. Τα περισσότερα είναι σε μορφή σπρέι ή αφρού.
Αν δε θέλετε να έρθετε σε πολύ κοντινή επαφή με τη φωλιά ή η φωλιά είναι αρκετά ψηλά υπάρχουν ειδικά κοντάρια για να συγκρατούν το σπρέι και έτσι ψεκάζετε από σχετικά ασφαλή απόσταση.
Βέβαια όπως είπαμε και πιο πάνω,επειδή πολλές φορές οι σφήκες κάνουν τη φωλιά τους σε ήδη υπάρχουσες φωλιές,αν είστε επιτυχείς στο αφανισμό της αποικίας θα πρέπει και πάλι να καταστρέψετε τη φωλιά έπειτα.
Δολωματική αντιμετώπιση
Ο τελευταίος και πιο απλός τρόπος είναι να φτιάξετε παγίδες μα δολώματα. Με τη μέθοδο αυτή δε θα εξαλείψετε τις σφήκες,αλλά σίγουρα θα μειώσετε εξαιρετικά τον πληθυσμό τους.
Στη αγορά υπάρχουν ειδικές έτοιμες παγίδες για έντομα που μπορείτε να αγοράσετε.Αλλά μπορείτε να φτιάξετε και μόνοι σας.
Ουσιαστικά υπάρχουν δύο διαφορετικά είδη παγίδας.Αυτά που χρησιμοποιούν το πνιγμό και αυτά που χρησιμοποιούν την κόλλα.
Παγίδες με πνιγμό
Αυτές οι παγίδες που χρησιμοποιούν τον πνιγμό,προσπαθούν να ελκύσουν τις σφήκες σε ένα δοχείο στο οποίο έχουν εύκολη πρόσβαση αλλά αδύνατη έξοδο.Στο δοχείο αυτό υπάρχει υγρό στο οποίο πέφτουν οι σφήκες και πνίγονται.
Τέτοια δοχεία είναι και οι γνωστές δακοπαγίδες που πωλούν τα καταστήματα.Βέβαια όπως είπαμε μπορείτε με μηδενικό κόστος να φτιάξετε εύκολα μόνοι σας μια παρόμοια παγίδα.
Υπάρχουν τρεις παραλλαγές. Η πρώτη είναι να κόψετε ένα πλαστικό μπουκάλι (νερού η αναψυκτικού) με ένα ψαλίδι κάθετα μια παλάμη πάνω από τη μέση. Έπειτα γυρνάτε ανάποδα το πάνω μέρος που έχει το στόμιο και το βάζετε μέσα στο κάτω μέρος. Με την χρήση ταινίας, κόλλας, συρραπτικού ή πριτσινιών το στερεώνετε και περνάτε σπάγκο και το κρεμάτε σε ψηλό σημείο αν θέλετε.Μπορείτε όμως να το τοποθετήσετε και στο έδαφος.
Η άλλη παραλλαγή είναι να κάνετε 2-3 τρύπες στο μπουκάλι με ένα μαχαίρι και να περάσετε μέσα από αυτές τις τρύπες ένα κομμάτι λάστιχο ικανό για να χωρέσει μια σφήκα (Φ.20 και πάνω).
Η επόμενη παραλλαγή είναι να κάνετε δύο τρύπες σε έναν οριζόντιο άξονα και να περάσετε μέσα από αυτές ένα κομμάτι λάστιχο (Φ.20) με μια τρύπα ή και περισσότερες τρύπες στη μέση,ικανές να χωρέσουν μια σφήκα.
Η τελευταία παραλλαγή που μπορείτε να κάνετε με ένα μπουκάλι νερού είναι να χρησιμοποιήσετε ένα άλλο μπουκάλι σαν είσοδο.Κόβετε το πάνω μέρος και κάνετε μια τρύπα λίγο πάνω από τη μέση του άλλου μπουκαλιού και το τοποθετείτε κάθετα.
 |
| Παγίδα φτιαγμένη με πριτσίνια |
Βέβαια είπαμε ότι υπάρχουν και εμπορικές λύσεις αν θέλετε κάτι πιο καλαίσθητο.Δείτε μερικές.
Δόλωμα
Οι σφήκες έλκονται από αρκετά διαφορετικά δολώματα.Υπάρχουν εμπορικά που μπορείτε να αγοράσετε και υπάρχουν και αρκετά που μπορείτε να φτιάξετε μόνοι σας εύκολα.
Γενικά έλκονται πάρα πολύ από τη ζάχαρη,τα φρούτα και τα ψάρια. Οπότε τα πιο πολλά δολώματα είναι από αυτά τα υλικά ή από συνδυασμό τους.Μερικά δολώματα που μπορείτε να δοκιμάσετε είναι
- Πορτοκαλάδα (η έτοιμη με τη ζάχαρη έχει πιο καλά αποτελέσματα)
- Νερό και ζάχαρη
- Ζάχαρη και ξύδι (το μηλόξυδο έχει καλύτερα αποτελέσματα)
- Ξύδι και φρούτα
- Σαρδέλα μέσα σε παλιό λάδι
- Λίπος με νερό
- Απορρυπαντικό πιάτων,νερό και ζάχαρη
Γενικά όλα τα παραπάνω δολώματα είναι αποτελεσματικά. Τα δολώματα που περιέχουν σαρδέλες (ή άλλο παρόμοιο ψάρι) έχουν σίγουρη επιτυχία.Για τα άλλα εξαρτάται από την εποχή και το αν υπάρχουν στη φύση σε αφθονία κάποια από τα υλικά που θα χρησιμοποιήσετε.Αν δεν υπάρχουν,τότε η παγίδα θα έχει μεγαλύτερη επιτυχία.Αν για παράδειγμα υπάρχει μια συκιά με ώριμα σύκα πιο κοντά στη φωλιά από τη παγίδα σας τότε οι παγίδες με νέκταρ δεν θα έχουν τόση επιτυχία.
Πλεονεκτήματα
- Οικονομική αν φτιάξετε μόνοι σας τις παγίδες
- Αποτελεσματική
Μειονεκτήματα
- Όταν χρησιμοποιείτε φρούτα ή ζάχαρη ελκύεται και τις μέλισσες
- Σε περίπτωση βροχής,αν η παγίδα δεν είναι προφυλαγμένη ίσως χαλάσει το δόλωμα
Παγίδα με κόλλα
Η παγίδα με κόλλα είναι ακόμα πιο απλή από τις παραπάνω παγίδες.Το μόνο που χρειάζεστε είναι μια κόλλα για τρωκτικά έτοιμη ή σε σωληνάριο και στερεό δόλωμα.Την κόλλα μπορείτε να την αγοράσετε από μαγαζιά με γεωπονικά προϊόντα,ζωοτροφές και ίσως φαρμακεία.Υπάρχει και σε έτοιμα δισκάκια αν θέλετε ή σε σωληνάριο.Το σωληνάριο είναι πιο οικονομικό,καθώς κοστίζει γύρω στα 2-3 ευρώ και μπορεί να σας βγάλει άνετα 10 παγίδες.
Για δόλωμα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σαρδέλες ή εντόσθια ζώων.
Πλεονεκτήματα
- Πολύ αποτελεσματική
- Οικονομική μέθοδος
- Είναι ακίνδυνη για τις μέλισσες
Μειονεκτήματα
- Έχει έντονη μυρωδιά,οπότε δε συνίσταται για κοντά σε σπίτια
- Αν έχετε γάτες θα πρέπει να τις τοποθετήσετε σε σημείο το οποίο δεν έχουν πρόσβαση
Τι να κάνετε αν σας τσιμπήσει σφήκα
Αν σας τσιμπήσει σφήκα και είστε αλλεργικός πρέπει να κατευθυνθείτε στο νοσοκομείο το συντομότερο δυνατόν και να πάρετε άμεσα τη κατάλληλη αγωγή που σας έχει συστήσει ο αλλεργιολόγος σας (συνήθως ενέσιμη).
Αν δεν είστε τότε το τσίμπημα θα επιφέρει μόνο πόνο και κνησμό.Οι δικές μας οι σφήκες δεν έχουν τόσο ισχυρό κεντρί και δηλητήριο.Έτσι και χωρίς αντιμετώπιση τα προβλήματα δεν πρόκειται να είναι σημαντικά.Βέβαια μεγαλύτερες σφήκες η σερσέγκια που πολλές φορές εμφανίζονται στη Ελλάδα έχουν κατά πολύ ισχυρότερο τσίμπημα.Ειδικά η μεγάλη ασιατική σφήκα που έχει το μέγεθος μιας παλάμης σχεδόν προκαλεί τόσο βαθιές πληγές με το κεντρί της που είναι σαν να έχει χτυπηθεί από σκάγια κάποιος.
Τα συμπτώματα στις περισσότερες των περιπτώσεων κρατούν για μισή με μία ώρα. Σε αυτή τη διάρκεια θα έχετε πόνο, κνησμό και ένα μικρό οίδημα στο σημείο του τσιμπήματος.
Πρέπει να κοιτάξετε προσεκτικά να δείτε αν το κεντρί είναι στο σημείο του τσιμπήματος.Αν πρόκειται για σφήκα συνήθως δεν θα είναι,αλλά καλό είναι να σιγουρευτείτε.
Για να ανακουφιστείτε από τον πόνο μπορείτε να βάλετε πάγο ή ξύδι στο σημείο του τσιμπήματος.
Αν έχετε, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και μια κορτιζονούχα ή μία αντισταμινική αλοιφή ειδική για τσιμπήματα.
Εάν μετά από μία ώρα δεν έχει υποχωρήσει καθόλου το οίδημα και ο πόνος καλό είναι να επισκεφτείτε έναν γιατρό. Επίσης αν το οίδημα είναι γενικευμένο (πχ σας έχει πρηστεί ολόκληρο το χέρι από μόνο ένα τσίμπημα) καλό είναι και πάλι να επισκεφτείτε το γιατρό γιατί το οίδημα ίσως κρατήσει για σχεδόν δύο μέρες και ίσως έχετε πρόβλημα μελλοντικό από τα τσιμπήματα.
Μερικές γενικές συμβουλές
- Αρχές φθινοπώρου μέχρι τέλη χειμώνα,κάντε έναν ενδελεχή έλεγχο σε σημεία που μπορεί να υπάρχουν φωλιές και καταστρέψετε τες.Όπως είπαμε πολλές φορές οι σφήκες κάνουν τις φωλιές τους σε φωλιές περασμένων ετών.
- Αν έχετε χαραμάδες ή σχισμές που οδηγούν σε κοιλότητες (πχ κεραμίδια), κλείστε τις.
- Βάλτε τις παγίδες προληπτικά αρχές άνοιξης και όχι όταν δείτε μεγάλο αριθμό σφηκών το καλοκαίρι. Όσο πιο νωρίς,τόσο πιο μεγάλη ζημιά θα κάνετε στη φωλιά αν σκοτώσετε εργάτριες ή ακόμα και βασίλισσες.
- Όταν δείτε σφήκες μεγαλύτερου μεγέθους (και μπορείτε να το κάνετε με ασφάλεια),σκοτώστε τις. Είναι βασίλισσες. Μια και μόνο βασίλισσα μπορεί να ξεκινήσει φωλιά που σε λίγους μήνες θα έχει 100-200 μέλη.
- Αν βρείτε τη φωλιά και καταστρέψετε τη βασίλισσα αυτό δεν σημαίνει και το αφανισμό της φωλιάς. Πολύ σύντομα μια νέα βασίλισσα θα πάρει της θέση της. Αλλά σίγουρα θα έχετε κάνει ένα καίριο πλήγμα, αφού θα σταματήσει η αναπαραγωγή των σφηκών για ένα διάστημα.
