Όποιος ασχολείται με κατασκευές και επισκέπτεται συχνά καταστήματα ξυλείας, θα έχει δει ότι οι τιμές έχουν εκτοξευθεί τους τελευταίους μήνες. Συγκεκριμένα είδη ξυλείας όπως το κόντρα πλακέ, το OSB και το μασίφ ξύλο οδηγούν την κούρσα με αυξήσεις που πλησιάζουν ή ξεπερνούν ακόμα και το 100-150% στην Ελλάδα, ενώ μερικά άλλα όπως η μελαμίνη ή το MDF έχουν λίγο μικρότερη αύξηση. Κάποιοι ίσως πίστευαν ότι πρόκειται για ένα τοπικό θέμα αισχροκέρδιας, όμως η αλήθεια είναι διαφορετική. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο που σε κάποιες περιοχές έχει πολύ μεγαλύτερη διάσταση από ότι στην Ελλάδα. Ποιος είναι ο λόγος αυτής της αύξησης; Είναι ο κορονοϊός ή ευθύνεται και κάτι άλλο;
Δεν είναι μόνο ο Covid αλλά σίγουρα είναι η βασική αιτία
Η αλήθεια είναι ότι οι τιμές έχουν αυξηθεί για αρκετούς λόγους, όμως οι περισσότεροι από αυτούς σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την πανδημία του Covid.
Αναστολή λειτουργίας αρκετών επιχειρήσεων ξυλείας οδήγησε στην μείωση της παραγωγής
Όπως όλοι γνωρίζουμε αρκετές επιχειρήσεις ανέστειλαν ή μείωσαν τις δραστηριότητες τους λόγω της πανδημίας του Covid. Αυτό συνέβη είτε λόγω μειωμένης ζήτησης, τοπικών περιορισμών ή επειδή εργαζόμενοι κόλλησαν Covid. Λογικό είναι κάποιες από αυτές τις επιχειρήσεις να είναι ξυλουργικές. Έτσι για αρκετό καιρό υλοτομικές, μύλοι και μονάδες επεξεργασίας είχαν κλείσει εντελώς ή υπολειτουργούσαν, με αποτέλεσμα την μειωμένη παραγωγή ξυλείας.
Μπορεί αυτή τη στιγμή τα πράγματα να είναι καλύτερα και να μην υπάρχουν οι περιορισμοί των προηγούμενων μηνών, όμως η υλοτομία και τα πριστήρια είναι επιχειρήσεις που δεν μπορούν να υπερδιαπλασιάσουν την παραγωγή από την μία μέρα στην άλλη. Το ίδιο ισχύει και για την διαθέσιμη ξυλεία.
Η αναστολή εργασίας και η απομόνωση οδήγησε στην αύξηση των DIY κατασκευών
Ένας σημαντικός λόγος της αύξησης της τιμής της ξυλείας είναι η κατακόρυφη αύξηση των DIY κατασκευών εν μέσω πανδημίας. Με σημαντικό ποσοστό εργαζομένων σε αναστολή ή τηλεργασία και την εστίαση κλειστή για μήνες, δεν ήταν λίγοι αυτοί που αποφάσισαν να το ρίξουν σε DIY κατασκευές για να περάσει η ώρα. Έτσι πολύ κόσμος έφτιαξε επιτέλους την βεράντα, την πέργκολα, τον φράχτη, μία αποθηκούλα και γενικά οτιδήποτε είχε στο μυαλό του. Αυτό και σε συνδυασμό με την μείωση παραγωγής ξυλείας συνέτεινε αρκετά στην αύξηση των τιμών της ξυλείας.
Μείωση στεγαστικών επιτοκίων στις ΗΠΑ οδήγησε σε αλματώδη αύξηση των κατασκευών
Σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου η συντριπτική πλειοψηφία των σπιτιών χτίζεται με τούβλο ή πέτρα, στις ΗΠΑ τα περισσότερα σπίτια είναι ξύλινα. Έτσι είναι λογικό το μεγαλύτερο μέρος της ξυλείας των ΗΠΑ να προορίζεται για την κατασκευή σπιτιών. Σε γενικές γραμμές οι ΗΠΑ παράγουν αρκετή ξυλεία για να καλύψουν τις εγχώριες ανάγκες, καθώς είναι η χώρα με την μεγαλύτερη παραγωγή ξυλείας σε όλο το κόσμο. Και όταν δεν επαρκεί, απλώς πάνε λίγο πιο βόρεια, στον Καναδά και αγοράζουν από εκεί.
Όμως τους τελευταίους μήνες, λόγω της μείωσης των στεγαστικών επιτοκίων (έπεσαν 1-1.5%) υπήρξε μία κατακόρυφη αύξηση στην αγορά των ακινήτων, με πολλές νέες κατασκευές. Αυτό σε συνδυασμό με την μείωση της παραγωγής και την παγκόσμια αύξηση σε DIY κατασκευές, οδήγησε σε μείωση των αποθεμάτων ξυλείας στις ΗΠΑ και ανάγκασε αρκετούς εμπόρους να απευθυνθούν σε άλλες χώρες για να καλύψουν την ζήτηση.
‘Έτσι δεν άργησαν να έρθουν και στην Ευρώπη αγοράζοντας ότι απόθεμα υπήρχε, κυρίως σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Γιαυτό και η ξυλεία που έχει με την μεγαλύτερη αύξηση είναι η ξυλεία που χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ, δηλαδή τα μασίφ, το κόντρα πλακέ και το OSB.
Χρηματιστήριο τιμών
Όταν υπάρχει τέτοιο τρελό ράλλυ τιμών τους τελευταίους μήνες, είναι λογικό αρκετοί να προσπαθήσουν να κρατήσουν την ξυλεία που έχουν και να μην την προωθούν στην αγορά, προσδοκώντας σε μεγαλύτερα κέρδη. Αυτό ισχύει περισσότερο για τους ιδιοκτήτες υλοτομικών εκτάσεων, από όπου προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής ξυλείας. Έτσι, κάποιος που έχει δέντρα, που ούτως ή άλλως μέρα με τη μέρα μεγαλώνει ο όγκος τους, να μην βιάζεται να πουλήσει την ξυλεία που έχει.
Φωτιές και ακραίες καιρικές συνθήκες
Μία ακόμα αιτία που συνέτεινε στην μείωση της παραγωγής ήταν και οι καταστροφικές φωτιές που συνέβησαν την τελευταία διετία σε ΗΠΑ και Καναδά. Τεράστιες εκτάσεις με δάση που γινόταν παραδοσιακή υλοτομία χάθηκαν και έτσι η παραγωγή μειώθηκε δραστικά σε αυτές τις περιοχές.
Σημαντικός λόγος της αύξησης των τιμών στις τεχνητές πλάκες ξυλείας (και σε πολλά ακόμα υλικά) ήταν ο αναπάντεχος χιονιάς που έπληξε την πολιτεία του Τέξας πριν λίγους μήνες. Η πολιτεία του Τέξας είναι γνωστή για τις πετρελαιοπηγές της, όμως εκτός από αυτό είναι και η έδρα για αρκετά διυλιστήρια και μερικά από τα μεγαλύτερα χημικά εργοστάσια του κόσμου . Στα χημικά εργοστάσια κατασκευάζονται διάφορα υλικά, μεταξύ των οποίων και τις κόλλες που χρησιμοποιούνται σε τεχνητές πλάκες ξυλείας (MDF, κόντρα πλακέ, νοβοπάν, μελαμίνη…). Μπορεί αυτή τη στιγμή η παραγωγή να συνεχίζεται κανονικά, αλλά για αρκετές εβδομάδες ήταν κλειστά και έτσι δημιουργήθηκε ένα αναπάντεχο έλλειμμα στην αγορά των ΗΠΑ, συμπαρασύροντας τις τιμές σε όλο το κόσμο.
Μερικές μικρότερες αιτίες
Ένας ακόμα μικρός λόγος που αυξήθηκαν διεθνώς οι τιμές της ξυλείας είναι και η ξαφνική αύξηση στην ζήτηση για παλέτες. Λόγω του lockdown αυξήθηκαν οι ηλεκτρονικές παραγγελίες και πολλά από τα προϊόντα μεταφέρονται με παλέτες. Έτσι χρειάστηκε να κατασκευαστούν πολλές νέες παλέτες. Βέβαια οι περισσότερες παλέτες φτιάχνονται από μέρη ξυλείας με ατέλειες, που κανονικά δεν θα κατέληγαν ποτέ σε ένα κατάστημα ξυλείας. Όμως η ταυτόχρονη μειωμένη παραγωγή στην υλοτομία και η αυξημένη ζήτηση, ανάγκασε αρκετούς κατασκευαστές παλετών να χρησιμοποιήσουν και ξυλεία που κανονικά θα κατέληγε στο εμπόριο.
Μικρό μερίδιο στην αύξηση των τιμών έχει και η αύξηση στην τιμή των καυσίμων. Όπως όλοι γνωρίζουμε, η Ελλάδα δεν είναι μία χώρα με πλούσια υλοτομία. Το μεγαλύτερο μέρος της ξυλείας που καταναλώνουμε είναι εισαγόμενο, κυρίως από Βαλκάνια, Βόρεια Ευρώπη και Ασία. Έτσι, όταν αυξάνονται τα μεταφορικά και τα ναύλα λόγω αύξησης του πετρελαίου, αυξάνεται και η τελική τιμή του προϊόντος. Το αργό πετρέλαιο έχει περίπου 80% τον τελευταίο χρόνο, επομένως οι τιμές των μεταφορικών έχουν αυξηθεί αρκετά.
Ένας μόνιμος παράγοντας που επηρεάζει τις τιμές της ξυλείας είναι και η εποχή. Διεθνώς οι τιμές αυξομοιώονται ανάλογα με την εποχή. Την Άνοιξη είναι λίγο πιο ακριβές από ότι το Φθινόπωρο. Ο λόγος είναι προφανής. Το χειμώνα η υλοτομία σταματάει λόγω καιρικών συνθηκών και συνήθως μπαίνει σε φουλ ρυθμούς προς τα τέλη της Άνοιξης. Όμως ένας κορμός δέντρου θέλει αρκετές εβδομάδες ώσπου να μπορέσει να γίνει επεξεργασμένη ξυλεία έτοιμη προς πώληση.
Πότε αναμένεται να πέσουν οι τιμές στα προηγούμενα επίπεδα
Αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο ερώτημα, καθώς πολλά θα εξαρτηθούν και από την πορεία της πανδημίας. Αυτό που λένε οι περισσότεροι διεθνείς αναλυτές είναι ότι σίγουρα δεν είναι κάτι που θα γίνει άμεσα. Πιθανώς, αν όλα πάνε καλά, να αρχίσει να υπάρχει μία ισορρόπηση και ίσως σταδιακή μείωση, αλλά ίσως αργήσουμε αρκετά να δούμε τις τιμές που είχαμε στις αρχές του 2020. Σύμφωνα με τον Bill Conerly του Forbes, οι τιμές της ξυλείας στις ΗΠΑ – και επομένως και οι παγκόσμιες τιμές- θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα για 2-3 χρόνια. Πιο αισιόδοξοι σχολιαστές εκτιμούν ότι οι τιμές ίσως αρχίσουν να πέφτουν αισθητά από τα τέλη του 2021.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η πανδημία του Covid είχε πολλές παράπλευρες απώλειες και επηρεάζει πολλούς τομείς της παγκόσμιας οικονομίας.
Δεν είναι μόνο η ξυλεία
Δυστυχώς η ξυλεία δεν είναι το μόνο υλικό που έχει μεγάλη αύξηση τιμών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Όλα τα μέταλλα έχουν αυξηθεί αρκετά με το ατσάλι να ξεπερνάει το 100% και το αλουμίνιο να πλησιάζει το 50%, πάνελ πολυουρεθάνης είναι κοντά στο 100%, κόλλες πάνω από 50%, λιπάσματα έχουν πάρει σχεδόν 50% με αυξητικές τάσεις και η λίστα συνεχίζεται….
