Η παλέτα τα τελευταία χρόνια από άχρηστο υλικό που σάπιζε σε σημεία με μπάζα, έχει γίνει η χαρά των DIYαδών. Πλέον έχουν γίνει δυσεύρετες, αλλά αν κάποιος έχει πρόσβαση σε κάποιο μέρος που χρησιμοποιεί αρκετές παλέτες ( σούπερ μάρκετ,λαχαναγορά, μεταφορική, συσκευαστήριο) τότε μπορεί ακόμη να βρει αρκετές δωρεάν.
Οι κατασκευές που μπορούν να γίνουν με παλέτες είναι πλέον εκατοντάδες. Κάθε μέρα συναντάω εκπληκτικές κατασκευές στο ίντερνετ, αλλά και από κοντά.
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά
1. Οι παλέτες έχουν κανόνες (συνήθως)
Κάτι που μπορεί ίσως να μη ξέρατε, είναι ότι οι περισσότερες παλέτες φτιάχνονται σύμφωνα με ειδικούς κανονισμούς. Μπορεί να φαίνονται φτιαγμένες κάπως στα γρήγορα, αλλά τα πάντα από τις διαστάσεις, τα διάκενα, ακόμα και το πόσες πρόκες έχουν είναι σύμφωνα με κάποιους κανονισμούς.
Αυτό γίνεται γιατί οι παλέτες χρησιμοποιούνται για μεταφορές αγαθών. Επομένως ο κάθε κατασκευαστής ή μεταφορέας θα πρέπει να γνωρίζει ότι η κάθε παλέτα είναι ικανή να αντέξει κάποιο φορτίο, ανάλογα με τη κατηγορία που ανήκει.
Το σε ποια κατηγόρια ανήκει η κάθε παλέτα μπορούμε να το δούμε από το σχεδιάγραμμα που έχει στο πλάι, στο μεσαίο τάκο. Συνήθως οι πιο πολλές παλέτες εδώ στη Ελλάδα ανήκουν στη κατηγόρια EPAL,οι λεγόμενες και Ευρωπαλέτες και έχουν το σήμα EPAL η EUR. Είναι το πιο διαδεδομένο πρότυπο κατασκευής παλετών στη Ευρώπη και ακολουθείται επίσημα από τις πιο πολλές χώρες της Ευρώπης (Η Ελλάδα αν δε κάνω λάθος δε συγκαταλέγεται μέσα σε αυτές). Οι Ευρωπαλέτες έχουν 3 βασικές κατηγορίες που αφορούν τις διαστάσεις και το σχέδιο κατασκευής.
EPAL 1 : 120cm x 80cm
EPAL 2 : 120cm x 100cm
EPAL 3 : 100cm x 120 cm
Συνήθως το φορτίο που πρέπει να αντέχουν οι παλέτες είναι 1500 κιλά πάνω στη παλέτα και επιπλέον 6000 κιλά φορτίο από πάνω.
Από τη παλέτα, αν φυσικά είναι κατασκευασμένη σύμφωνα με τα διεθνές πρότυπα, μπορούμε να βρούμε όλα τα στοιχεία της, καθώς αναγράφουν πάνω : τη χώρα παραγωγής, την ημερομηνία παραγωγής, το ποια πρότυπα ακολουθεί καθώς και το αν έχει επισκευαστεί.
Εκτός από τις ευρωπαλέτες, υπάρχουν και άλλες όπως οι Ασιατικές που είναι 110εκ χ 110εκ, άλλες που είναι ειδικές για συγκεκριμένα προϊόντα (πχ καρπούζι, θερμοσίφωνες), αλλά και
παλέτες “μίας χρήσης”.
παλέτες “μίας χρήσης”.
Οι τελευταίες είναι οι χειρότερες σε ποιότητα και συνήθως χρησιμοποιούνται για απλή μεταφορά ενός προϊόντος, από την ίδια την εταιρία στον πελάτη (χωρίς να μεσολαβούν μεταφορικές) και -σχεδόν πάντα- αφήνονται στον πελάτη. Οι διαστάσεις τους, καθώς και τα υλικά κατασκευής, μπορεί να διαφέρουν αρκετά και δεν φέρουν καμία απολύτως σήμανση. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές που θα συναντήσετε κάποια παλέτα πεταμένη δίπλα από κάποιο κάδο, θα είναι τέτοια. Πρακτικά είναι άχρηστες για σοβαρές κατασκευές, καθώς χρησιμοποιούν μαλακή ξυλεία με πολλές ατέλειες (ρόζους, ρετσίνι…).
Σήμανση παλετών
- EUR/EPAL : Σημαίνει ότι είναι φτιαγμένη σύμφωνα με τα ευρωπαϊκό πρότυπο EPAL
- IPPC : Σημαίνει ότι είναι φτιαγμένη σύμφωνα με τα πρότυπα IPPC για τις διεθνής μεταφορές.
- ΗΤ : Σημαίνει ότι έχει υποστεί θερμική επεξεργασία
- ΜΒ : Σημαίνει ότι έχει υποστεί χημική επεξεργασία με Μεθυλικό Βρώμιο (Methil Bromide)
- D/DE/DR/MAV/IE/NS…. : Είναι εθνικά σύμβολα και δηλώνουν τη χώρα προέλευσης η το Σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας προέλευσης
- DB : Είναι για το DeBarked που σημαίνει ότι έχει αποφλοιωθεί εντελώς.
- Κωδ-Μ-Ετ : Εξαψήφιος κωδικός. Τα τρία πρώτα ψηφία είναι ο κωδικός του κατασκευαστή,το μεσαίο είναι ο μήνας κατασκευής και τα τελευταία 2,το έτος κατασκευής.
- Πρόκα στη σφραγίδα : Σημαίνει ότι είναι επισκευασμένη
- 7-8 ψηφίο κωδικός που ξεκινάει από 49 : Είναι μοναδικός κωδικός και έχει να κάνει με τη παρτίδα κατασκευή
Για παράδειγμα στη φώτο δεξιά (Εικ 1). Είναι φτιαγμένη σύμφωνα με το ΙPPC. Είναι φτιαγμένη στη Γερμανία (DE) στη περιοχή της Βόρειας Βεστφαλίας(BW). Έχει υποστεί θερμική επεξεργασία (ΗΤ) και έχει αποφλοιωθεί (DB). Έχει το κωδικό κατασκευαστή 057 και έχει ημερομηνία κατασκευής το 7 μήνα του 2001. Επίσης έχει ένα μοναδικό κωδικό παραγωγής (αυτός που αρχίζει από 49 πάντα).
2. Από τι ξυλεία είναι φτιαγμένες οι παλέτες
Τώρα το ξύλο από το οποίο είναι φτιαγμένες οι παλέτες, διαφέρει από παλέτα σε παλέτα. Δε υπάρχουν ειδικοί κανόνες για το τύπο του ξύλου. Αναλόγως με το που παράγεται, χρησιμοποιείται το πιο φτηνό τοπικό ξύλο που μπορεί να αντέξει το βάρος που πρέπει.
Στη Ελλάδα χρησιμοποιούνται αρκετά είδη ξύλου, από πεύκο έως βελανιδιά. Γενικά τα περισσότερα είδη ξύλου που χρησιμοποιούνται διεθνώς, είναι στο παρακάτω πίνακα.
| Κωνοφόρα Δέντρα | Φυλλοβόλα Δέντρα_ | _ |
|---|---|---|
| Μαλακή ξυλεία | Σκληρή Ξυλεία | |
| Έλατο | Alder | Βελανιδιά |
| Ερυθρελάτη | Σημύδα/Βετούλη | Μελιά |
| Πεύκο | Συμήδα | Οξιά |
| Λεύκα | ||
| Ακακία | ||
| Σφεντάμι | ||
| Φίκος | ||
| Καστανιά |
Οπότε δεν είναι όλες οι παλέτες κατάλληλες για κάθε κατασκευή. Κάποιες είναι από μαλακά ξύλα, κάποιες από πολύ σκληρά.
Παλαιότερα, όλη η παλέτα ήταν από ατόφιο/μασίφ ξύλο, αλλά τελευταία οι τάκοι στη μέση είναι από κάποιο είδος πεπιεσμένης μοριοσανίδας.
Εκτός από το είδος ξυλείας, καλό είναι να ξέρουμε ότι στις παλέτες χρησιμοποιείται συνήθως ξυλεία μη εμπορεύσιμη. Δηλαδή ξυλεία που αν και είναι απολύτως γερή, έχει οπτικές ατέλειες, ρωγμές ή αρκετούς ρόζους.
3. Που τις βρίσκουμε
Τις παλέτες μπορούμε να τις βρούμε παντού. Το πιο πιθανό μέρος είναι δίπλα σε κάποιον κάδο ή σε κάποιο κατάστημα που έχει βαρύ εμπόρευμα. Στις μάντρες, τα σούπερ μάρκετ, τα συσκευαστήρια και τα λοιπά μέρη που χρησιμοποιούν κατά κόρον παλέτες είναι πιο δύσκολο να βρούμε, τουλάχιστον αν δε έχουμε άμεση σχέση, γιατί οι παλέτες επαναχρησιμοποιούνται μέχρι να αχρηστευθούν. Βέβαια μερικά από τα μέρη αυτά, δίνουν δωρεάν όλες τις παλέτες που έχουν σπάσει κατά την μεταφορά. Αυτές οι παλέτες έχουν μερικά σπασμένα ξύλα αλλά τα περισσότερα είναι γερά και κατάλληλα για κατασκευές.
Μην τις αγοράζετε αν θέλετε απλώς ξύλα για κατασκευές
Φυσικά υπάρχουν και ειδικά μαγαζιά που πουλάνε παλέτες ή ξεμονταρισμένα ξύλα από παλέτες, αλλά αν δεν θέλετε να αγοράσετε μία παλέτα για να μεταφέρετε κάποιο προϊόν, δεν έχετε κανένα λόγο να ξοδέψετε λεφτά για να αγοράσετε παλέτες (εκτός και αν είναι σε εξευτελιστική τιμή).
Το κόστος που έχουν οι παλέτες, μαζί με το κόστος πλανίσματος, τριψίματος και στοκαρίσματος θα είναι στο τέλος μεγαλύτερο από ότι θα ξοδεύατε για να αγοράζατε πλανισμένη καθαρή ξυλεία από κάποιο κατάστημα. Και θα έχετε ξυλεία με αρκετές ατέλειες (τρύπες από τις πρόκες, αρκετούς ρόζους, ρετσίνια), η οποία δεν θα ξέρετε και που έχει χρησιμοποιηθεί πριν.
Αν μπορείτε να τις βρείτε εντελώς δωρεάν ή έστω λίγα ευρώ τη μία (αν είναι σε αρκετά καλή κατάσταση), τότε ναι αξίζει η ταλαιπωρία. Αλλιώς μην ασχοληθείτε καν.
4. Οι παλέτες είναι μεταχειρισμένες
Κάτι που δε έχουμε στο μυαλό μας τις περισσότερες φορές είναι, ότι οι παλέτες είναι μεταχειρισμένες, πιθανόν αρκετές φορές. Και δεν ξέρουμε που και πως έχουν χρησιμοποιηθεί.
Μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί από βαριές βιομηχανίες με χημικά ή τοξικά ή οτιδήποτε άλλο. Έτσι αν δε ξέρουμε πως έχουν χρησιμοποιηθεί, θα πρέπει να τις μεταχειριζόμαστε με αρκετή προσοχή. Ειδικά κατά τη επεξεργασία τους (τριβή, κόψιμο).
Μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί από βαριές βιομηχανίες με χημικά ή τοξικά ή οτιδήποτε άλλο. Έτσι αν δε ξέρουμε πως έχουν χρησιμοποιηθεί, θα πρέπει να τις μεταχειριζόμαστε με αρκετή προσοχή. Ειδικά κατά τη επεξεργασία τους (τριβή, κόψιμο).
Επίσης θα πρέπει να αποφεύγονται χρήσεις που μπορεί να είναι επικίνδυνες για τη υγεία μας. Για παράδειγμα τραπέζι φαγητού, δίσκος κοπής ή παιδικό κρεβάτι από παλέτα άγνωστης προέλευσης με βαριά σημάδια χρήσης. Υπάρχουν άρθρα που δείχνουν ότι σε παλέτες κατά καιρούς έχουν βρεθεί αρκετά επικίνδυνα μικρόβια, μύκητες και χημικά.
Επίσης καλό θα ήταν να κοιτάξετε και τη σφραγίδα για να δείτε τι επεξεργασία έχει γίνει στη παλέτα κατά τη παρασκευή (χημική η θερμική). Τελευταία στη Ευρώπη απαγορεύεται η χημική επεξεργασία των παλετών και όσες ακολουθούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα θα είναι θερμικά επεξεργασμένες, και όχι εμποτισμένες. Αυτό μπορείτε να το καταλάβετε αν στη σφραγίδα υπάρχει ΗΤ. Αυτό σημαίνει Heat Treated. Αν έχει MB, σημαίνει ότι είναι εμποτισμένη με Μεθυλικό Βρώμιο, το οποίο είναι χημικό.
Ποιες παλέτες είναι θεωρητικά ασφαλείς για χρήση
- Παλέτες με το σήμα EUR ή EPAL σημαίνει ότι έχουν φτιαχτεί σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα που δεν επιτρέπουν χημική επεξεργασία
- Παλέτες με το σήμα ΗΤ, που σημαίνει ότι έχουν υποστεί θερμική επεξεργασία
- Παλέτες που είναι ολοκαίνουργιες. Δηλαδή χρησιμοποιήθηκαν μία και μόνο φορά.
Ποιες παλέτες να αποφεύγετε
- Παλέτες με το σήμα ΜΒ, σημαίνει ότι έχουν υποστεί χημική επεξεργασία και η κατεργασία τους είναι επικίνδυνη
- Παλέτες βαμμένες μερικώς ή ολικώς, ειδικά με ζωηρά χρώματα. Συνήθως σημαίνει ότι έχουν χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά επικίνδυνων ή χημικών φορτίων
- Παλέτες με έντονους λεκέδες ή περίεργα σημάδια
- Παλέτες από μεγάλες μεταφορικές. Οι συγκεκριμένες μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί εκατοντάδες φορές.
Απολύμανση παλέτας
Αν θέλετε να είστε λίγο πιο σίγουροι ότι το ξύλο της παλέτας δεν θα μεταφέρει παθογόνους οργανισμούς ή μικρόβια, μπορείτε να την απολυμαίνετε. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για να απολυμαίνετε ένα ξύλο (τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό). Οι πιο γνωστές που μπορούν να γίνουν από τον καθένα είναι οι εξής :
Ατμοκαθαριστής : Ο ατμοκαθαριστής είναι μια αρκετά καλή και γρήγορη μέθοδος απολύμανσης των ξύλων. Φυσικά θέλετε έναν σχετικά καλό ατμοκαθαριστή, αλλιώς θα σας πάρει αρκετή ώρα.
Ψήσιμο : Η υπερβολική θερμότητα όπως είναι γνωστό σκοτώνει τα περισσότερα μικρόβια και παθογόνους οργανισμούς. Μπορείτε έτσι να “ψήσετε” τα ξύλα σε κάποιο αυτοσχέδιο φούρνο (ακόμα και ηλιακό) στους 120-150 βαθμούς για 2-3 ώρες και τα περισσότερα μικρόβια θα έχουν σκοτωθεί.
Διάλυμα χλωρίνης : Η χλωρίνη, η χαρά της καλής νοικοκυράς, μπορεί να σας βοηθήσει να απολυμαίνετε τα ξύλα από την παλέτα σας. Για να το κάνετε αυτό θα πρέπει να τα βυθίσετε για λίγες ώρες σε ένα διάλυμα χλωρίνης (10-20% χλωρίνη είναι υπεραρκετή). Η χλωρίνη θα σκοτώσει όλα τα μικρόβια και τους μύκητες οι οποίοι τυχόν υπάρχουν στο ξύλο.
Φυσικά καμία από τις παραπάνω μεθόδους δεν μπορεί να αδρανοποιήσει ισχυρά χημικά. Για καλύτερα αποτελέσματα, μπορείτε πρώτα να πλύνετε τα ξύλα με ένα δυνατό πλυστικό.
Πως μπορείτε να είστε ακόμα πιο σίγουροι
Μία καλή πρακτική, ώστε να είστε λίγο πιο σίγουροι για την ασφάλεια της δικιάς σας υγείας αλλά και των γύρω σας, είναι να σφραγίζετε καλά την κατασκευή με κάποιο φινίρισμα. Δηλαδή να μην αφήνετε το ξύλο αφινίριστο και να μην χρησιμοποιείται λάδι, κεριά ή άλλα παρόμοια υλικά που αφήνουν το ξύλο να αναπνέει. Βερνίκια και λαδομπογιές, αν εφαρμοστούν σωστά, μπορεί να σφραγίσουν αρκετά καλά την επιφάνεια του ξύλου και έτσι να αποφεύγεται η άμεση επαφή με αυτό.
Ακόμα και έτσι δεν θα είστε 1000% ασφαλείς, αλλά σίγουρα θα είστε πιο πολύ από ότι αν αφήνατε το ξύλο γυμνό ή περνάγατε απλώς κάποιο λάδι.
5. Οι παλέτες ίσως έχουν φθορές που δε φαίνονται
Κάτι που θα πρέπει να προσέξετε πριν οποιαδήποτε κατασκευή, είναι σε τι κατάσταση είναι οι παλέτες. Αν και γενικά οι παλέτες είναι θερμικά η χημικά επεξεργασμένες για να αντέχουν στο χρόνο, με το καιρό και με τις κακές συνθήκες, αποκτούν φθορές ή σαπίζουν. Καλό θα ήταν λοιπόν να ελέγξετε διεξοδικά το πόσο καλές είναι και τι επεξεργασία χρειάζονται. Ειδικά αν πρόκειται να τις χρησιμοποιήστε ατόφιες, καλό είναι να ελέγξετε διεξοδικά όλα τα σημεία.
Πως αποσυναρμολογούμε τις παλέτες
Το πιο δύσκολο κομμάτι στη χρήση των παλετών,είναι σίγουρα η αποσυναρμολόγηση, αν δεν θέλουμε να τη χρησιμοποιήσουμε ατόφια. Οι τρόποι είναι αρκετοί. Η επιτυχία τους έχει να κάνει με τη κατάσταση των παλετών πάντα και το τρόπο κατασκευής τους.
1. Βγάζουμε τις πρόκες με λοστό ή σφυρί
Προσπαθούμε να βγάλουμε όλες τις πρόκες μία μία με λοστάρι η σφυρί με εσοχή για πρόκες.Αρκετά χρονοβόρα και επίπονη διαδικασία, αλλά έχει λιγότερες ζημιές. Για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα, χρησιμοποιούμε και ένα ζουμπά.
2. Ειδικά εργαλεία (Pallet Pryer,Pallet Buster)
Υπάρχουν ειδικά εργαλεία που βοηθούν στη αποσυναρμολόγηση των παλετών.Είναι σαν ειδικά λοστάρια με διπλές εσοχές. Κάνουν τη αποσυναρμολόγηση αρκετά πιο εύκολη.Κοστίζουν γύρω στα 50-100 ευρώ,αλλά αν κάποιου πιάνουν τα χέρια του μπορεί εύκολα να κατασκευάσει μια παρόμοια. Το μόνο που θα πρέπει κάποιος να προσέξει είναι ότι το διάκενο δε είναι ίδιο για όλες τις παλέτες.
3. Δισκοπρίονο ή πριόνι
Μια γρήγορη μέθοδος είναι να κόβουμε τις σανίδες με δισκοπρίονο η πριόνι. Χάνουμε κάποια εκατοστά μήκος από τις σανίδες, αλλά γλιτώνουμε αρκετό χρόνο.
4. Σπαθοσέγα
Η σπαθοσέγα είναι ένας πολύ γρήγορος και ασφαλής τρόπος, για να κόψετε τις πρόκες από την παλέτα και έτσι να την ξεμοντάρετε εύκολα. Με μία καλή λάμα για μέταλλα, μπορείτε να λύσετε μία παλέτα μέσα σε 1 λεπτό, χωρίς να σπάσετε κανένα ξύλο. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι οι πρόκες μένουν μέσα στο ξύλο, οπότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε ένα ζουμπά για να τις αφαιρέσετε. Για περισσότερα μπορείτε να δείτε εδώ
5. Πατέντες
Υπάρχουν αρκετές πατέντες η τρόποι να αποσυναρμολογούμε παλέτες. Οι πιο πολλοί βασίζονται σε αυτοσχέδια εργαλεία ή σε μεθόδους πίεσης μέσω βάρους.
Δείτε μερικές Κατασκευές με παλέτες
Σαλόνι
Γραφείο
Κουζίνα
Κήπος
Βεράντα
Σαλόνι βεράντας από παλέτες
Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε πρωτότυπα στην ιστοσελίδα supereverything.gr τον Σεπτέμβρη του 2012.
Διαφήμιση
