Υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τρόποι για να κάνετε τρύπες σε ξύλο. Αναλόγως τις διαστάσεις της τρύπας και τις ιδιότητες που θέλετε να έχει, θα πρέπει να επιλέξετε τον καταλληλότερο.
Όλοι οι, ερασιτεχνικοί τουλάχιστον, τρόποι προϋποθέτουν τη κατοχή ενός δράπανο (κάθετου ή φορητού) και την αγορά κάποιων εξαρτημάτων για το δράπανο. Τα εξαρτήματα αυτά είναι 4 :
- Ξυλοτρύπανο ακίδας (οφιοειδής) ή σπειροειδές (auger) (εικ. 1)
- Τρυπάνι φτερού (εικ. 3)
- Τρυπάνι μεντεσέδων (Forstner) (εικ. 2)
- Ποτηροτρύπανο (εικ. 4)
Διάμετρος τρύπας
Ίσως η πιο σημαντική παράμετρος για την τρύπα που θέλετε να κάνετε είναι η διάμετρος (Ø) που θα έχει. Η διάμετρος είναι αρκετά σημαντικός παράγοντας που μπορεί να σας περιορίσει αρκετά. Ας δούμε αναλυτικά το εύρος διαμέτρου που μπορεί να έχει ο κάθε τρόπος
Ξυλοτρύπανο ακίδας
Το ξυλοτρύπανο ακίδας έχει εύρος διατομής από 0.5 χιλιοστά μέχρι 32 χιλιοστά (το μεγαλύτερο που υπάρχει σε Ελληνικό e-shop). Πιο συνηθισμένο εύρος είναι μέχρι 25 χιλιοστά. Για πιο μεγάλη διάμετρο συνίσταται το ξυλοτρύπανο τύπου auger, το οποίο είναι παρόμοιο με αυτό της ακίδας, με τη διαφορά ότι αντί για ακίδα έχει σπείρα και λίγο καλύτερο σχεδιασμό.
Τρυπάνι φτερού
Το τρυπάνι φτερού χωρίζεται σε 2 κατηγορίες. Στο σταθερό και στο ρυθμιζόμενο. Εδώ το σταθερό έχει μέγιστη διάμετρο 38 χιλιοστά (αν και συνήθως θα βρείτε μέχρι 32 χιλιοστά). Το ρυθμιζόμενο μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη διάμετρο. Και εδώ υπάρχουν 2 κατηγορίες. Το απλό συνήθως έχει έως 75 χιλιοστά το σύνθετο μπορεί να έχει αρκετά μεγαλύτερη διάμετρο (300 χιλιοστά ίσως και περισσότερο).
Στα τρυπάνια φτερού το κατώτατο μέγεθος είναι συνήθως των 6 χιλιοστών και υπάρχουν σχεδόν μόνο ζυγά νούμερα (6,8,10,12,14…) εκτός από το μέγιστο που είναι το 35.
Τρυπάνι μεντεσέδων (Forstner)
Το τρυπάνι μεντεσέδων έχει μεγαλύτερο εύρος διαμέτρου με αυτό του φτερού. Ξεκινάει από τα 8 χιλιοστά πάλι και μπορείτε να το βρείτε σχεδόν παντού σε διάμετρο μέχρι 32 χιλιοστά. Σε ειδικά μαγαζιά και στο internet μπορείτε να βρείτε όμως πολύ μεγαλύτερα μέχρι και πάνω από 100 χιλιοστά διάμετρο.
Ποτηροτρύπανο
Το ποτηροτρύπανο έχει ίσως το μεγαλύτερο εύρος από όλα, αφού υπάρχουν ποτηροτρύπανα (επαγγελματικά) με πάρα πολύ μεγάλη διάμετρο. Τα απλά ποτηροτρύπανα έχουν ελάχιστη διάμετρο συνήθως 20 χιλιοστά και μέγιστη διάμετρο λίγο πάνω από τα 100 χιλιοστά. Υπάρχουν 2 τύπων, τα απλά και τα βαρέος τύπου.
Βάθος τρύπας
Κάτι εξίσου σημαντικό με τη διάμετρο της τρύπας, είναι και το βάθος της τρύπας. Όσο πιο μεγάλο θα είναι το βάθος της τρύπας τόσο μεγαλύτερο πρέπει να είναι το μήκος του τρυπανιού.
Το μήκος του τρυπανιού διαφέρει αρκετά σε όλους τους τύπους (με εξαίρεση το ποτηροτρύπανο). Συνήθως όσο μεγαλώνει η διάμετρος του τρυπανιού μεγαλώνει και το μήκος του τρυπανιού, χωρίς απαραίτητα να είναι και κανόνας αυτό. Σίγουρα πάντως θα υπάρχει κάποια αναλογία, καθώς ένα πολύ λεπτό τρυπάνι με μεγάλο μήκος θα έσπαγε ή θα λύγιζε σχετικά εύκολα.
Τα μέγιστα μήκη που μπορείτε να βρείτε είναι 60-70 εκατοστά, με πιο μεγάλη ποικιλία σε μήκη έως 40 εκατοστά. Σε μερικά τρυπάνια που χρησιμοποιούν εξάγωνη βάση μπορείτε να χρησιμοποιήσετε προέκταση για να αυξήσετε το μήκος τους πάρα πολύ, αν και δεν θα είναι τόσο σταθερό όσο το μονοκόμματο τρυπάνι.
Στο ποτηροτρύπανο τώρα υπάρχει περιορισμός στο βάθος της τρύπας. Τα πιο πολλά ποτηροτρύπανο έχουν μέγιστο βάθος λίγων εκατοστών, αν και ίσως βρείτε κάποια με λίγο μεγαλύτερο βάθος. Πάντως σε καμία περίπτωση δεν θα βρείτε κάποιο που να φτάνει το βάθος των υπολοίπων.
Διαμπερής ή τυφλή τρύπα
Ίσως το πρώτο που θα πρέπει να σας απασχολήσει, είναι το αν η τρύπα θα είναι διαμπερής ή τυφλή. Αν είναι διαμπερής τότε μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όλους τους τρόπους. Αν όμως είναι τυφλή τρύπα τότε το ποτηροτρύπανο αποκλείεται. Υπάρχουν κάποιες πατέντες που μπορείτε να κάνετε τυφλές τρύπες και με ποτηροτρύπανο, αλλά έχουν αρκετή διαδικασία και δεν αξίζει να ασχοληθείτε αν υπάρχει άλλη εναλλακτική.
Τύπος βάσης
Ο τύπος της βάσης του τρυπανιού είναι και αυτός αρκετά σημαντικός. Στα περισσότερα τρυπάνια ξύλου ο τύπος θα είναι ή απλός κυκλικός (στα πιο μικρά) ή εξάγωνος (στα πιο μεγάλα). Σε μερικές περιπτώσεις (αρκετά μεγάλα ειδικά τρυπάνια) ίσως είναι και SDS/SDS Plus. Η εξάγωνη βάση προσφέρει μεγαλύτερη συγκράτηση και δυνατότητα για χρήση προέκτασης.
Το μέγεθος της βάσης είναι συνήθως 8-10 χιλιοστά αν και μπορεί να συναντήσετε και αρκετά με 12 χιλιοστά διάμετρο.
Προτερήματα και μειονεκτήματα
Το κάθε εξάρτημα έχει κάποια προτερήματα και κάποια μειονεκτήματα.
Ξυλοτρύπανοακίδας
Θετικά
- Αρκετά σταθερό (άνετη χρήση και χωρίς σταθερό πάγκο)
- Μικρός κίνδυνος ατυχήματος
- Πιο γρήγορο
- Τεράστια ποικιλία διαστάσεων
- Καλύτερη εξαγωγή πριονιδιών ακόμα και σε μεγάλο βάθος
Αρνητικά
- Δύσκολο ακόνισμα
- Μέγιστη διάμετρος 35 χιλιοστά
Τρυπάνιφτερού
Θετικά
- Με το ρυθμιζόμενο μπορείτε να κάνετε αρκετά μεγάλες τρύπες
- πιο καθαρές τυφλές τρύπες από το ξυλοτρύπανο
- Πιο οικονομικό
Αρνητικά
- Όχι τόσο σταθερό
- Λίγο επικίνδυνο το ρυθμιζόμενο
- Μικρότερο εύρος στη διάμετρο
Τρυπάνι μεντεσέδων (Forstner)
Θετικά
- Πολύ καθαρές τυφλές τρύπες με επίπεδη βάση
- Μεγαλύτερο εύρος από τα ξυλοτρύπανα και τα τρυπάνια φτερού
- Ακονίζεται
Αρνητικά
- Λίγο πιο αργό
- Μικρότερο εύρος από το ξυλοτρύπανο
- Θέλει δράπανο πάγκου ή κάθετη βάση γιατί δεν έχει όπως τα άλλα σημείο κεντραρίσματος (αν και υπάρχουν και κάποια τρυπάνια μεντεσέδων με τρυπάνι κεντραρίσματος)
- Πιο ακριβό
Ποτηροτρύπανο
Θετικά
- Αρκετά μεγάλο εύρος διαμέτρου
- Καθαρές τρύπες
- Σχετικά εύκολο ακόνισμα
Αρνητικά
- Μόνο για διαμπερείς τρύπες μικρού σχετικά βάθους
- Θέλει αρκετά ισχυρό δράπανο, ειδικά για μεγάλη διάμετρο
Συνοψίζοντας
Όπως βλέπετε το πως κάνουμε τρύπες σε ξύλο, εξαρτάται από το κάθε τρυπάνι και το είδος της τρύπας που θέλουμε να κάνουμε. Το κάθε τρυπάνι έχει τα πλεονεκτήματά του και τα μειονεκτήματά του, κάνοντας το έτσι καταλληλότερο για κάποια τρύπα και εντελώς ακατάλληλο για κάποια άλλη τρύπα.
Το πιο κοινό και αυτό που θα σας ικανοποιήσει τις περισσότερες των περιπτώσεων είναι το κλασσικό ξυλοτρύπανο. Η μύτη που έχει προσφέρει καλύτερο κεντράρισμα και η τεράστια ποικιλία διαστάσεων που έχει σας δίνει τη δυνατότητα να βρείτε αυτό που ακριβώς θέλετε (ακόμα και σε υποδιαίρεση χιλιοστών) μέχρι φυσικά το όριο των 35 χιλιοστών.
Το τρυπάνι φτερού είναι συνήθως λίγο πιο οικονομικό στις μεγάλες διαστάσεις από το ξυλοτρύπανο, και προτιμάτε από τους περισσότερους για απλές τρύπες διαστάσεων 10 έως 32 χιλιοστών. Με το ρυθμιζόμενο μπορείτε να αυξήσετε κατά πολύ τη διάμετρο της τρύπας.
Το τρυπάνι μεντεσέδων, είναι το καταλληλότερο για τυφλές τρύπες με επίπεδη βάση. Επειδή δεν έχει μύτη όπως τα υπόλοιπα (αν και υπάρχουν και κάποια με τρυπάνι κεντραρίσματος), είναι λίγο πιο δύσκολο να μείνει σταθερό, γιαυτό θέλει κάθετη βάση, κάθετο δράπανο ή κάποια πατέντα για να μην σας “κλωτσήσει” (τουλάχιστον μέχρι να ανοιχτεί η αρχική τρύπα). Στα περισσότερα μαγαζιά θα βρείτε μέχρι 32 εκατοστά, αλλά υπάρχουν τρυπάνια μεντεσέδων μέχρι και 100 χιλιοστά. Το μήκος τους είναι συνήθως μικρό, αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε προέκταση.
Τέλος τα ποτηροτρύπανα έχουν το μεγαλύτερο εύρος διαμέτρου από όλα. Υπάρχουν επαγγελματικά ποτηροτρύπανα με διάμετρο ακόμα και 1 μέτρο. Συνήθως όμως θα τα βρείτε από 20 εώς 100 χιλιοστά. Έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μόνο διαμπερείς τρύπες και αυτές όχι σε πάρα πολύ μεγάλο βάθος.
Φυσικά υπάρχουν και άλλα εξαρτήματα για πιο ειδικές τρύπες σε ξύλα. Όλα αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω είναι για απλές κυκλικές τρύπες.
Μερικές μικρές συμβουλές
Κάθετο δράπανο ή απλό
Το κάθε εξάρτημα απαιτεί και το κατάλληλο εργαλείο. Έτσι τρυπάνια Forstner θέλουν κάθετη βάση ή δράπανο πάγκου για πιο καλές τρύπες.
Δεν είναι όλα τα τρυπάνια οικονομικά
Το κόστος των εξαρτημάτων είναι κάτι που θα πρέπει να έχετε υπόψιν σας. Για παράδειγμα υπάρχουν ξυλοτρύπανα που κοστίζουν και 200 ευρώ το ένα!!! Όσο πιο μεγάλο το μέγεθος τόσο πιο μεγάλο το κόστος. Τα ξυλοτρύπανα, έχουν το μεγαλύτερο κόστος απ´ όλα για μεγάλες διαμέτρους. Τα τρυπάνια φτερού είναι τα οικονομικότερα.
Υπάρχει τεράστια διαφορά ακόμα και σε τρυπάνια ίδια κατηγορίας από εταιρία σε εταιρία. Ειδικά για τα τρυπάνια Forstner και φτερού, κάθε εταιρία έχει τη δικιά της πατέντα που υπόσχεται διάφορα επιπλέον χαρακτηριστικά (πιο γρήγορες κοπές, πιο καθαρές κοπές, λιγότερη υπερθέρμανση…). Οπότε είναι κάτι που θα πρέπει να έχετε υπόψιν σας.
Ακόνισμα τρυπανιών
Αν έχετε σκοπό να κάνετε πολλές τρύπες καλό είναι να διαλέξετε ένα εξάρτημα που μπορεί να ακονισθεί, καθώς είναι σίγουρο ότι μετά από κάποιο διάστημα (ειδικά αν είναι σκληρό ξύλο) θα στομώσει.
Θεωρητικά όλα μπορούν να ακονιστούν, με πιο εύκολο ακόνισμα να έχει το ποτηροτρύπανο, να ακολουθεί το τρυπάνι Forstner και έπειτα το ξυλοτρύπανο (τύπου auger). Τα τρυπάνια φτερού μπορούν να ακονιστούν αλλά είναι λίγο πιο δύσκολο και θέλουν μηχάνημα ακονίσματος για καλύτερα αποτελέσματα.
Ισχυρό δράπανο
Όσο μεγαλύτερη είναι η διάμετρος της τρύπας, τόσο ισχυρότερο πρέπει να είναι το δράπανο. Αν δοκιμάσετε να κάνετε τρύπα με αρκετά μεγάλη διάμετρο με ένα φτηνό ερασιτεχνικό εργαλείο με λίγη ροπή, τότε το πιο πιθανό είναι να το κάψετε. Πιο λίγη ροπή θέλει το ξυλοτρύπανο και πιο μεγάλη ροπή το ποτηροτρύπανο. Επίσης όσο μεγαλύτερη η διάμετρος του εξαρτήματος τόσο πιο λίγες πρέπει να είναι οι στροφές στο δράπανο. Για παράδειγμα σε τρυπάνια Forstner με διάμετρο 15 – 24 χιλιοστά μπορείτε να δουλέψετε σε 2000-3000 στροφές το λεπτό, για 25-35 χιλιοστά σε 1500 – 2500 στροφές το λεπτό, για 36-45 χιλιοστά σε 1200-1800 στροφές το λεπτό και για 46-55 χιλιοστά σε 800-1200 στροφές το λεπτό.
Προσοχή στην υπερθέρμανση
Αυτό που καταστρέφει το μέταλλο και στομώνει πιο γρήγορα το τρυπάνι, είναι η υπερβολική θερμότητα. Ειδικά αν κάνετε μια τρύπα μεγάλου βάθους καλό είναι να προσέχετε, για να μην υπερθερμανθεί το τρυπάνι. Εκτός από το τρυπάνι, μπορεί να σας μαυρίσει/καεί φυσικά και το ξύλο.
Πως κάνουμε τρύπες σε άλλα υλικά
- Για τρύπες σε μέταλλο μπορείτε να διαβάσετε αυτόν τον αναλυτικό οδηγό.
- Για κυρτές τρύπες σε ξύλο, μπορείτε να διαβάσετε αυτό το άρθρο.
Διαφήμιση
