Το θερμοσυστελλόμενο μακαρόνι είναι ένας λεπτός εύκαμπτος πλαστικός σωλήνας, ο οποίος χρησιμοποιείται για την κάλυψη και μόνωση των ηλεκτρικών καλωδίων. Πήρε το Ελληνικό του όνομα, από το σχήμα που θυμίζει το ζυμαρικό μακαρόνι και την ιδιότητα του να συστέλλεται αν θερμανθεί. Πολλές φορές αναφέρεται απλά ως θερμοσυστελλόμενο.
Πως χρησιμοποιείται
Η χρήση του είναι αρκετά απλή. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να το περάσετε στα καλώδια τα οποία θέλετε να μονώσετε και να το θερμάνετε με ένα πιστόλι αέρος ή ένα πολύ δυνατό πιστολάκι μαλλιών. Συνήθως τα πιστόλια θερμού αέρα έχουν ένα ειδικό εξάρτημα, το οποίο βοηθάει να συστέλλεται ομοιόμορφα.
Θεωρητικά η συστολή μπορεί να γίνει ακόμα και με ένα αναπτήρα, αν και καλό είναι να αποφεύγεται η χρήση του με φλόγα, καθώς και μπορεί να λιώσει αλλά και συνήθως συστέλλεται ανομοιόμορφα.
Η απαιτούμενη θερμοκρασία για να αρχίσει να συστέλλεται αναφέρεται πάντα πάνω στο θερμοσυστελλόμενο και κυμαίνεται από τους 100 έως τους 175 βαθμούς Κελσίου.
Υλικό κατασκευής
Τα περισσότερα κοινά θερμοσυστελλόμενα είναι φτιαγμένα από πλαστικό πολυολεφίνης (PEX) . Στην αγορά υπάρχουν και θερμοσυστελλόμενα PVC, τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως για μπαταρίες και άλλες εργασίες, ενώ υπάρχουν και διάφορα άλλα θερμοσυστελλόμενα ειδικής χρήσης, τα οποία δύσκολα θα βρείτε σε ηλεκτρολογικά καταστήματα. Τα περισσότερα από αυτά έχουν πολύ μεγαλύτερη αντοχή και χρησιμοποιούνται για διαφορετικούς σκοπούς (πχ από πολυβινυλίδιο ή πολυβινυλοχλωρίδιο για ιατρική χρήση).
Μία άλλη διαφοροποίηση που μπορείτε να βρείτε είναι αν το θερμοσυστελλόμενο μακαρόνι περιέχει ή όχι αλογόνο και αν υπάρχει στο εσωτερικό κόλλα, η οποία ενεργοποιείται θερμικά.
Τα αλογόνο είναι ένα υλικό το οποίο υπάρχει σε αρκετά θερμοσυστελλόμενα και στην μόνωση των καλωδίων. Ο λόγος ύπαρξής του είναι για να περιοριστεί η πιθανότητα αυτανάφλεξης και πυρκαγιάς σε περίπτωση βραχυκυκλώματος ή υπερθέρμανσης. Όμως, αν τελικά πιάσει φωτιά, εκλύει τοξικά αέρια με πολύ έντονο καπνό. Γιαυτό το λόγο στην αγορά κυκλοφορούν καλώδια και θερμοσυστελλόμενα χωρίς αλογόνο, τα οποία τοποθετούνται συνήθως σε χώρους συναθροίσεων.
Τα ενισχυμένα θερμοσυστελλόμενα με κόλλα είναι πολύ πιο ισχυρά από τα απλά, καθώς έχουν διπλό τοίχωμα και κάποιες φορές και λινά, και χρησιμοποιούνται σε σημεία όπου εκτός από ηλεκτρική μόνωση, χρειάζεται και εξωτερική ενίσχυση. Βέβαια είναι και πολύ πιο ακριβά, αφού κοστίζουν 10-30 φορές περισσότερο από τα απλά θερμοσυστελλόμενα.
Διάμετρος και αναλογία συρρίκνωσης
Ίσως το πιο βασικό χαρακτηριστικό ενός θερμοσυστελλόμενου είναι η διάμετρος που έχει πριν και μετά την συστολή. Η συνήθης αναλογία είναι 2:1, δηλαδή η διάμετρος μετά την συστολή, θα είναι η μισή της αρχικής. Όμως μπορείτε να βρείτε θερμοσυστελλόμενα ακόμα και με αναλογία 5:1.
Οι τιμές αυτές θα αναγράφονται σχεδόν πάντα πάνω στα θερμοσυστελλόμενα (με εξαίρεση τα διάφανα).
Χρώματα και μεγέθη
Τα θερμοσυστελλόμενα κυκλοφορούν σε διάφορα χρώματα, με το κλασσικό χρώμα να είναι το μαύρο. Σε αυτό θα το βρείτε σε δεκάδες διαφορετικά πάχη. Υπάρχει όμως και σε δεκάδες άλλα διαφορετικά χρώματα καθώς και σε διάφανο. Για αυτά θα πρέπει να ψάξετε λίγο παραπάνω ή να προτιμήσετε κάποιο Ελληνικό ή ξένο e-shop, καθώς τα περισσότερα τοπικά μαγαζιά δεν τα έχουν σε απόθεμα.
Τα μεγέθη των θερμοσυστελλόμενων, όσο αναφορά την τελική διάμετρο, ξεκινούν από το 1 χιλιοστό και φθάνουν σε αρκετά εκατοστά. Ως προς το μήκος, πωλούνται συνήθως σε κομμάτια του μέτρου ή σε ρολά (τα pvc ή τα πλατύτερα).
Αρκετές φορές μπορείτε να τα πετύχετε σαν σετ σε κασετίνα, όπου υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικά κομμάτια των 5-10 εκατοστών.
Κωδικοί που αναγράφονται πάνω σε ένα θερμοσυστελλόμενο μακαρόνι
Στα περισσότερα θερμοσυστελλόμενα, αναγράφονται κάποιοι κωδικοί αλλά και πληροφορίες για τις αντοχές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε προϊόντος. Αν και αυτά μπορεί να διαφέρουν από εταιρία σε εταιρία, υπάρχουν κάποια στοιχεία που θα υπάρχουν πάντα σε όλα.
Αυτά είναι η θερμοκρασία ασφαλούς λειτουργίας (συνήθως μόνο η μέγιστη), η κανονική διάμετρος, η συστολική διάμετρος και η μέγιστη ηλεκτρική τάση (συνήθως είναι 600V, οπότε κάποιες φορές παραλείπεται).
Μερικά ακόμα στοιχεία που μπορεί να αναγράφονται είναι
- Κωδικοί ISO
- Έγκριση από UL ή CSA. Τo UL είναι ένα ανεξάρτητο εργαστήριο το οποίο πιστοποιεί διάφορα ηλεκτρολογικά προϊόντα, ως προς την ποιότητα κατασκευής και τις προδιαγραφές ασφαλείας. Το ότι δεν έχει αυτό το σήμα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν είναι κατάλληλο.
- Αν περιέχει ή όχι αλογόνο
Τεχνικά χαρακτηριστικά που δεν αναγράφονται
Εκτός από αυτά που συνήθως αναγράφονται ξεκάθαρα, υπάρχουν και αρκετά που δεν θα τα δείτε ποτέ να αναγράφονται. Ο βασικός λόγος είναι ότι τα περισσότερα από αυτά είτε δεν είναι τόσο σημαντικά είτε παραμένουν πάντα ίδια για την κάθε κατηγορία ή εμπεριέχονται σε κάποιο γενικότερο κωδικό με τεχνικές προδιαγραφές.
Αν θέλετε να τα βρείτε, θα πρέπει να μπείτε στην ιστοσελίδα της εκάστοτε εταιρίας και να βρείτε το τεχνικό φυλλάδιο του κάθε θερμοσυστελλόμενου. Για παράδειγμα εδώ μπορείτε να βρείτε τις τεχνικές προδιαγραφές όλων των θερμοσυστελλόμενων της 3Μ.
Μερικά από αυτά είναι
- Μέγιστο ποσοστό επιμήκυνσης
- Αντοχή σε εφελκυσμό
- Αντοχή σε διαβρωτικά
- Διηλεκτρική αντοχή ανά χιλιοστό
Πόσο κοστίζουν και που μπορείτε να τα βρείτε
Τα απλά θερμοσυστελλόμενα είναι πολύ οικονομικά. Ξεκινούν από 0.10 λεπτά το μέτρο για τις μικρές διατομές και φθάνουν συνήθως μέχρι το 1-2 ευρώ για τις πολύ μεγάλες.
Τα ενισχυμένα θερμοσυστελλόμενα με κόλλα είναι πολύ πιο ακριβά, αφού ξεκινούν από 6 ευρώ το μέτρο και φθάνουν μέχρι και τα 50 ευρώ για τα πολύ μεγάλα.
Θα τα βρείτε σε όλα τα καταστήματα με ηλεκτρολογικό ή ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Ειδικά τα απλά μαύρου χρώματος, υπάρχουν ακόμα και σε συνοικιακά καταστήματα.
