Γαλβανιζέ ονομάζεται το ατσάλι, το οποίο έχει ένα προστατευτικό επίστρωμα ψευδαργύρου. Ο ψευδάργυρος προστατεύει το ατσάλι από την οξείδωση και θεωρείται μία από τις πιο οικονομικές λύσεις για αυτό το σκοπό.
Η μέθοδος που χρησιμοποιούμε σήμερα, ανακαλύφθηκε στις αρχές του 18ου αιώνα σε ένα Γαλλικό εργαστήρι και από τότε ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει στην διαδικασία παρασκευής.
Ψυχρό και θερμό γαλβάνισμα
Το γαλβάνισμα του μετάλλου γίνεται με τρεις τρόπους. Ο πρώτος είναι το θερμό γαλβάνισμα, όπου γίνεται εμβάπτιση του μετάλλου σε ένα λιωμένο κράμα ψευδαργύρου. Αυτή είναι η κύρια μέθοδος παρασκευής των γαλβανιζέ σωλήνων, κοιλοδοκών και γενικότερα των μεγαλύτερων ατσάλινων κομματιών.
Η επόμενη μέθοδος είναι αυτής της ηλεκτρόλυσης και χρησιμοποιείται κυρίως στα μικρότερα και λεπτότερα υλικά (πχ βίδες, λεπτές λαμαρίνες..) όπου η επί-ψευδαργύρωση με εμβάπτιση θα δημιουργούσε προβλήματα λόγω ανομοιομορφίας.
Το ψυχρό γαλβάνισμα χρησιμοποιείται κυρίως για επιψευδαργυρώσεις σε ήδη τοποθετημένα υλικά ή σε περιπτώσεις που το θερμό γαλβάνισμα και η ηλεκτρόλυση θα ήταν αδύνατη. Η εφαρμογή γίνεται κυρίως με σπρέι ή βαφή με πινέλο.
Προστασία έναντι της οξείδωσης, αλλά όχι για πάντα
Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι η προστασία που προσφέρει το γαλβανιζέ δεν είναι αθάνατη. Σε αντίθεση με άλλα υλικά με φυσικές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, όπως το αλουμίνιο, το ασήμι, ο χαλκός, το γαλβανισμένο μέταλλο δεν έχει αιώνια προστασία. Όταν αλλοιωθεί η επίστρωση του ψευδαργύρου θα αρχίσει να σκουριάζει.
Η αλλοίωση μπορεί να γίνει είτε με κάποια χημική αντίδραση, είτε με την θερμότητα είτε απλώς με την πάροδο του χρόνου.
Διάρκεια ζωής γαλβανιζέ
Η επίστρωση του ψευδαργύρου δεν κρατάει για πάντα, αλλά ακόμα και σε ιδανικές συνθήκες θα αρχίσει να οξειδώνεται μετά από μερικά χρόνια. Ο χρόνος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, αλλά συνήθως μετά τα 30 χρόνια αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια, ενώ μετά τα 50 είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα έχει αρχίσει να οξειδώνεται το γαλβανισμένο μέταλλο.
Κακής ποιότητας γαλβανισμένα μέταλλα μπορεί να αρχίσουν να οξειδώνονται ακόμα και πριν τα 10 χρόνια, ενώ σε ακραίες κλιματολογικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, αυτό μπορεί να γίνει πολύ συντομότερα.
Τι διαβρώνει το γαλβανισμένο μέταλλο
Αν και το γαλβανισμένο μέταλλο είναι αρκετά ανθεκτικό, υπάρχουν κάποιες ενέργειες που μπορεί να την καταστρέψουν την αντιοξειδωτική του προστασία και να αρχίσουν να το διαβρώνουν. Ο μεγαλύτερος εχθρός είναι η πολύ υψηλή θερμοκρασία και η φωτιά. Αν ένα γαλβανισμένο μέταλλο καεί, τότε χάνει την προστασία του (πολλές φορές ξεφλουδίζει όλη η επίστρωση του ψευδάργυρου, ενώ το ίδιο θα συμβεί αν για κάποιο λόγο πυρωθεί αρκετά (πχ ηλεκτροσυγκόλληση). Ειδικά για την ηλεκτροσυγκόλησση θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, καθώς εκλύει τοξικά αέρια το κάψιμο του ψευδαργύρου. Διαβάστε περισσότερα για αυτό το θέμα εδώ.
Κάτι επίσης που καταστρέφει την προστασία του γαλβανιζέ μετάλλου, είναι και η συνεχής και μακροχρόνια επαφή με σκουριασμένα μέταλλα. Έτσι αν για παράδειγμα τοποθετήσετε γαλβανιζέ πλέγμα σε σκουριασμένες κολώνες, τότε αυτό θα σκουριάσει πολύ πιο σύντομα από το κανονικό, και τα σημεία από τα οποία θα αρχίσει η σκουριά θα είναι τα σημεία επαφής με τις σκουριασμένες κολώνες.
Κάτι που επίσης καταστρέφει το γαλβανισμένο ατσάλι είναι και το χώμα. Όποιος έχει χώσει γαλβανιζέ κολώνες στο χώμα για αρκετά χρόνια, σίγουρα θα έχει παρατηρήσει ότι το κομμάτι που βρισκόταν θαμμένο έχει αρχίσει να σκουριάζει. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται στην υγρασία του εδάφους, αλλά στην πραγματικότητα ο λόγος είναι τα άλατα και η οξύτητα του εδάφους. Όπως έχουν δείξει έρευνες, υπάρχει σημαντική απόκλιση στην αλλοίωση της επιψευδαργύρωσης, ανάλογα με την σύσταση του εδάφους (η μεγαλύτερη αλλοίωση φαίνεται να υφίσταται στα όξινα οργανικά εδάφη).
Ένας ακόμα εχθρός του γαλβανισμένου ατσαλιού είναι και το αλάτι. Παρότι είναι πιο ανθεκτικό από όσο πιστεύουν οι περισσότεροι, σίγουρα δεν είναι το καταλληλότερο υλικό για κατασκευές δίπλα ή μέσα στην θάλασσα.
Τέλος δεν θα πρέπει να παραλειφθεί η χημική αντίδραση του ψευδαργύρου με διάφορα χημικά και οξέα. Ένα απλό παράδειγμα είναι και η αντίδραση με τα περιττώματα και τα ούρα των ζώων σε στάβλους και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Παρότι το γαλβανισμένο μέταλλο είναι πολύ καλύτερη λύση από το απλό ατσάλι, διαβρώνεται πολύ πιο γρήγορα σε τέτοιες συνθήκες.
Είναι το γαλβανιζέ ατσάλι ασφαλές για τα τρόφιμα;
Δυστυχώς η απάντηση εδώ δεν είναι τόσο απλή, αφού μπορεί να εξαρτηθεί από αρκετούς παράγοντες, αλλά σε γενικές γραμμές, αν το γαλβανισμένο μέταλλο βρίσκεται σε καλή κατάσταση, είναι σχετικά ασφαλές για φύλαξη και μεταφορά μη όξινων τροφίμων.
Με τα όξινα τρόφιμα μπορεί να αντιδράσει και να δημιουργηθεί χλωρίδιο του ψευδαργύρου, το οποίο δεν είναι καλό για την υγεία μας. Επίσης είναι παντελώς ακατάλληλο για μαγείρεμα.
Περισσότερα για αυτό το θέμα μπορείτε να διαβάσετε σε αυτό το άρθρο.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε το γαλβανισμένο μέταλλο από την διάβρωση
Το γαλβανισμένο μέταλλο αν είναι σε καλή κατάσταση δεν χρειάζεται καμία επιπλέον προστασία. Το βάψιμο – το οποίο δεν είναι και τόσο απλό στα γαλβανισμένα μέταλλα- δεν θα του προσφέρει κάτι περισσότερο.
Το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να το καθαρίζετε κατά διαστήματα από τυχόν διαβρωτικά υλικά που έχουν πέσει πάνω και να το περνάτε ένα χέρι ψυχρό γαλβάνισμα, ειδικά σε σημεία που έχει αρχίσει να χάνει την επικάλυψη ψευδαργύρου.
Αν αρχίσει και σκουριάζει, τότε μπορείτε να το καθαρίσετε με κάποιο μηχανικό τρόπο (δείτε εδώ πως) και μετά να το περάσετε μερικά χέρια από ψυχρό γαλβάνι.
Στην πράξη είναι τόσο φθηνό υλικό (ελάχιστα πιο ακριβό από το απλό ατσάλι), που δεν αξίζει να ασχοληθείτε, εκτός και αν βρίσκεται σε κάποια μεγάλη κατασκευή (πχ ντεπόζιτο) ή σε κάποιο ακριβό εξάρτημα (πχ ηλιακός).
Πως βάφεται το γαλβανιζέ μέταλλο
Ένα μεγάλο θέμα που αντιμετωπίζουν αρκετοί είναι το σωστό βάψιμο των γαλβανιζέ μετάλλων. Αν κάποιος προσπαθήσει να βάψει γαλβανιζέ με τον ίδιο τρόπο που βάφει ατσάλι, τότε είναι σίγουρο ότι σε λίγους μήνες το γαλβανιζέ θα έχει πετάξει όλο το χρώμα.
Το γαλβανιζέ μπορεί να βαφεί, αλλά θέλει σωστή διαδικασία και κατάλληλα υλικά. Καταρχάς θα πρέπει να καθαρίσετε καλά το γαλβανιζέ από λίπη, βρωμιές και τυχόν επικαλύψεις. Τα σημεία που πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή είναι τυχόν κουρμπαρίσματα και οι κολλήσεις, γιατί εκεί και έχει αδυνατίσει το γαλβανιζέ. Καλό θα ήταν οι κολλήσεις αφού καθαριστούν να περαστούν καλά με ψυχρό γαλβάνισμα.
Εφόσον το καθαρίσετε καλά, θα πρέπει να το περάσετε με αστάρι για γαλβανιζέ μέταλλο. Είναι ειδικό αστάρι και δεν έχει σχέση με το κοινό μίνιο ή απλό αστάρι (συνήθως αναφέρεται και ως αστάρι αλουμινίου). Ιδανικά θα πρέπει να περάσετε τουλάχιστον 2 χέρια με σωστή επικάλυψη και με κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες. Εφόσον το έχετε περάσει με το γαλβανιζέ αστάρι, μπορείτε να το βάψετε με ότι χρώμα μετάλλων θέλετε.
Κάποιες εταιρίες κυκλοφορούν και βαφή 2 σε 1 για απευθείας βάψιμο πάνω στο γαλβανιζέ, χωρίς να χρειαστεί να περάσετε πρώτα αστάρι. Είναι παρόμοιας σύστασης με τις βαφές για απευθείας βάψιμο πάνω σε σκουριά και αν και έχουν πιο εύκολη εφαρμογή.
