Το λάδι αλυσίδας είναι ένα απαραίτητο αναλώσιμο. Χρησιμοποιείται για να λιπαίνει, να προστατεύει αλλά και για να απομακρύνει την υπερβολική θερμοκρασία από την αλυσίδα καθώς κόβουμε. Χωρίς λάδι, η αλυσίδα σε ακινησία θα αρχίζει να σκουριάζει, ενώ σε έντονη χρήση θα υπερθερμανθεί μέσα σε λίγα λεπτά. Η υπερθέρμανση θα οδηγήσει στην καταστροφή της ίδιας της αλυσίδας, της λάμας και ίσως και άλλων κομματιών (πχ αντλία λαδιού, συμπλέκτης, φρένο…). Έτσι ποτέ δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούμε το αλυσοπρίονο χωρίς λάδι για την αλυσίδα.
Στην αγορά υπάρχουν αρκετοί τύποι λαδιού, οι οποίοι χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, το απλό ορυκτό λάδι και το βιοδιασπώμενο. Ποιες όμως είναι οι διαφορές τους και ποιο πρέπει να προτιμήσουμε;
Γιατί πρέπει να σας απασχολήσει αυτό το θέμα
Καταρχάς οι περισσότεροι θα αναρωτηθούν γιατί πρέπει καν να ασχοληθούν με το τι λάδι βάζουμε στην αλυσίδα. Το λάδι λιπαίνει την αλυσίδα και βρίσκεται μέσα στον οδηγό της λάμας. Γιατί πρέπει να μας νοιάζει λοιπόν τι λάδι χρησιμοποιούμε;
Η απάντηση είναι απλή. Δυστυχώς το λάδι της αλυσίδας δεν μένει στην αλυσίδα, αλλά διασκορπίζεται στο περιβάλλον σε ποσοστό 100%. Το πρόβλημα είναι πιο σημαντικό στις καλλιέργειες στις οποίες χρησιμοποιείται αλυσοπρίονο κατά την συγκομιδή. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ελιά. Στην ελιά κλαδεύουμε και λιανίζουμε τα ξύλα συνήθως πάνω στο πανί. Ακόμα και οι αρκετά προσεκτικοί, που κόβουν πριν στρώσουν, μπορούν να μολύνουν τον ελαιόκαρπο που βρίσκεται πάνω στα δέντρα.
Αν και ο καρπός πλένεται στο ελαιοτριβείο, αυτό δεν είναι ικανό να αφαιρέσει τα λίπη από το λάδι της αλυσίδας, καθώς όπως είναι γνωστό τα έλαια δεν διαλύονται με το νερό. Έτσι, έστω και σε μικρό ποσοστό, ένα ποσοστό λαδιού αλυσίδας μπορεί να περάσει μέσα στο ελαιόλαδο.
Για αρκετά χρόνια δεν υπήρχε καμία ενημέρωση επί του θέματος μέχρι που άρχισαν να εισέρχονται στην αγορά τα βιολογικά ελαιόλαδα, όπου οι χημικές αναλύσεις είναι πολύ πιο αυστηρές. Επίσης σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι εξαγωγές ελαιολάδου σε χώρες με πολύ αυστηρές υγειονομικές υπηρεσίες (πχ Ρωσία).
Στο εξωτερικό υπάρχουν χώρες όπως η Αυστρία όπου η χρήση μη βιοδιασπώμενων λαδιών αλυσίδας έχει απαγορευθεί πλήρως εδώ και χρόνια.
Σύγκριση ανάμεσα στο κοινό λάδι αλυσίδας και στο βιοδιασπώμενο
Προέλευση
Το κοινό λάδι αλυσίδας συνήθως προέρχεται από ορυκτέλαια. Στις περισσότερες των περιπτώσεων πρόκειται για παλιό ορυκτέλαιο που έχει ραφιναριστεί, αν και οι περισσότερες επώνυμες εταιρίες έχουν αρχίσει και κυκλοφορούν και ήμι-συνθετικά ή ακόμα και 100% συνθετικά λάδια αλυσίδας.
Σε εμφάνιση και σε μυρωδιά έχει μικρές διαφορές από το κοινό λάδι αυτοκινήτου, αν και συνήθως είναι πολύ πιο παχύρρευστο θυμίζοντας περισσότερο βαλβολίνη ή έντονα χρησιμοποιημένο λάδι κινητήρα.
Το βιοδιαπώμενο λάδι είναι δύο τύπων, το φυτικής προέλευσης και το συνθετικό. Η συντριπτική πλειοψηφία των λαδιών για απλή χρήση είναι φυτικής προέλευσης μαζί με κάποια πρόσθετα. Μερικά από τα συνηθέστερα φυτικά έλαια τα οποία χρησιμοποιούνται στο βιοδιασπώμενο λάδι αλυσίδας είναι η ελαιοκράμβη και το λινέλαιο.
Το 100% συνθετικό βιοδιασπώμενο λάδι είναι αρκετά πιο ακριβό και παρότι έχει πολύ καλύτερη συμπεριφορά, δύσκολα θα το βρείτε στα καταστήματα ως λάδι αλυσίδας.
Ιδιότητες
Το κοινό λάδι αλυσίδας έχει καλύτερες ιδιότητες έναντι του κοινού βιοδιασπώμενου λαδιού. Καταρχάς έχει μεγαλύτερο ιξώδες, το οποίο το κάνει να παραμένει για μεγαλύτερο διάστημα μέσα στον οδηγό της λάμας. Αυτό σημαίνει χαμηλότερη κατανάλωση. Επίσης έχει μεγαλύτερη αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες. Έτσι ακόμα και αν «ανάψει» το αλυσοπρίονο από τη συνεχή χρήση, το λάδι θα εξακολουθεί να λειτουργεί όπως πρέπει. Τέλος, ειδικά στα ακριβά επώνυμα λάδια, υπάρχουν πολύ περισσότερα πρόσθετα με σημαντικά πλεονεκτήματα στην μακροχρόνια χρήση.
Το κοινό βιοδιασπώμενο λάδι αλυσίδας έχει μικρότερο ιξώδες και μικρότερες αντοχές στις υψηλές θερμοκρασίες. Οι ακριβείς ιδιότητες εξαρτώνται από τον τύπο του λαδιού αλλά και τα εκάστοτε πρόσθετα. Σε αντίθεση με τα κοινά λάδια αλυσίδας, οι διαφορές στα χαρακτηριστικά ανάμεσα σε διαφορετικά προϊόντα μπορεί να είναι σημαντικές.
Τα συνθετικά βιοδιαπώμενα λάδια έχουν πολύ καλύτερα χαρακτηριστικά, σχεδόν εφάμιλλα με των ορυκτελαίων, αλλά όπως αναφέρθηκε και πιο πριν είναι εξαιρετικά απίθανο να τα βρείτε σε Ελληνικό κατάστημα ως κοινό λάδι αλυσίδας. Μερικές πολύ επώνυμες εταιρίες έχουν κυκλοφορήσει μερικά ήμι-συνθετικά λάδια, τα οποία έχουν αρκετά καλά χαρακτηριστικά, αλλά έχουν και μικρότερο ποσοστό βιοδιάσπασης (ίσως και κάτω από 80%).
Τοξικότητα
Η τοξικότητα του κοινού λαδιού αλυσίδας είναι το κυριότερο θέμα αυτού του άρθρου. Αν το ορυκτέλαιο ήταν 100% ασφαλές για την υγεία, τότε δεν υπήρχε κανένας λόγος για κάποιον να αγοράσει βιοδιασπώμενο, καθώς το ορυκτέλαιο υπερτερεί σε όλους τους τομείς.
Δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές έρευνες που να αφορούν τις παρενέργειες των ορυκτελαίων στον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς είναι μία ουσία που σε φυσιολογικές συνθήκες δεν πρέπει να καταναλώνεται. Έτσι οι μόνες επισημάνσεις που έχει πάνω ένα τέτοιο προϊόν αφορούν τον ερεθισμό του δέρματος και των ματιών, καθώς και την επισήμανση ότι δεν πρέπει να μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα.
Αυτό που κάνει ακόμα πιο δύσκολη την επισήμανση της τοξικότητας του κοινού λαδιού αλυσίδας είναι τα χημικά πρόσθετα τα όποια έχει, καθώς επίσης και το ότι τις περισσότερες φορές πρόκειται για ραφιναρισμένα έλαια (με ότι συνεπάγεται αυτό).
Το βιοδιασπώμενο λάδι αλυσίδας θεωρητικά δεν πρέπει να έχει καθόλου τοξικότητα, καθώς μετά από ένα συγκεκριμένο διάστημα βιοδιασπάται. Βέβαια το πρόβλημα είναι ότι η βιοδιάσπαση δεν είναι 100%. Το ποσοστό ποικίλει, με τα περισσότερα να κυμαίνονται πάνω από το 85% αν και μπορείτε να βρείτε και αρκετά με πολύ μικρότερο ποσοστό.
Τιμή
Το κοινό ορυκτέλαιο είναι σαφώς πιο οικονομικό. Μπορείτε να το βρείτε ακόμα και με λιγότερο από 2 ευρώ το λίτρο, ενώ καλό ορυκτέλαιο από αρκετά επώνυμες εταιρίες (πχ Oregon, Stihl, Husqvarna…) κοστίζει 3-5 ευρώ το λίτρο.
Το βιοδιαπώμενο λάδι αλυσίδας είναι σαφέστατα πιο ακριβό. Μπορείτε να βρείτε απλό «ανώνυμο» με 3-4 ευρώ το λίτρο ενώ καλό με αρκετά πρόσθετα μπορεί να κοστίζει 5-10 ευρώ το λίτρο. Το ήμι-συνθετικό ή το 100% συνθετικό ξεκινάει από τα 5-6 ευρώ και μπορεί να φθάσει ακόμα και τα 20 ευρώ το λίτρο.
Όπως αναφέρθηκε και λίγο πιο πάνω, το βιοδιασπώμενο λάδι αλυσίδας, εκτός του ότι είναι πιο ακριβό, έχει και μεγαλύτερη κατανάλωση, οπότε η διαφορά ανά ώρα χρήσης είναι πολύ μεγαλύτερη από την διαφορά τιμής ανά λίτρο.
Σύνοψη: Πιο ακριβό, μεγαλύτερη κατανάλωση, χειρότερα χαρακτηριστικά, παρόλα αυτά η χρήση του σε συγκεκριμένες καλλιέργειες είναι μονόδρομος
Όπως είδαμε το κοινό λάδι αλυσίδας θα ήταν η καλύτερη επιλογή, αν δεν υπήρχε το πρόβλημα της τοξικότητας, . Όμως το πρόβλημα της τοξικότητας το κάνει ακατάλληλο για ορισμένες καλλιέργειες. Δεν είναι τυχαίο που χώρες όπως η Αυστρία το έχουν απαγορεύσει πλήρως, ενώ σε αρκετές προηγμένες Ευρωπαϊκές χώρες τα βιοδιασπώμενα λάδια αλυσίδας κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς.
Μερικά χρήσιμα άρθρα για το αλυσοπρίονο
Μερικά χρήσιμα data sheets από εμπορικά λάδια αλυσίδας
- Stihl BioPlus βιοδιασπώμενο λάδι αλυσίδας
- Stihl Woodcutter ορυκτό λάδι αλυσίδας
- Husqvarna ορυκτό λάδι αλυσίδας
