Άγριο χαμομήλι : Πως, πότε και που το μαζεύουμε και πως το αποξηραίνουμε

Το χαμομήλι είναι ένα γηγενές βότανο, το οποίο θυμίζει αρκετά το φυτό μαργαρίτα. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για ένα μόνο φυτό, αλλά για ία ολόκληρη οικογένεια που αριθμεί πάνω από 70 φυτά. Η διεθνής ονομασία του είναι chamomile και έχει πάρει το όνομά της, από την Ελληνική του ονομασία, χαμαίμηλον, που σημαίνει μήλο του εδάφους.

Αν και όπως είπαμε αριθμεί πάνω από 70 διαφορετικά φυτά, οι κυριότερες και πιο γνωστές ποικιλίες είναι δύο, το Γερμανικό ή άγριο χαμομήλι (Matricaria chamomilla) και το Ρωμαϊκό ή χαμομήλι του κήπου ή χαμόμηλο το ευγενές (Chamaemelum nobile). Και οι δύο ποικιλίες είναι αρωματικές και χρησιμοποιούνται ως βότανο.

Ποια είναι η διαφορά του άγριου χαμομηλιού με το ήμερο

Η κύρια διαφορά του άγριου χαμομηλιού με το ήμερο, είναι το ύψος, ο σχηματισμός και ο χρόνος ζωής του. Έτσι το άγριο είναι αρκετά πιο ψηλό (30-70 πόντους), έχει πιο πολλές διακλαδώσεις και άνθη ανά φυτό και είναι συνήθως μονοετές ή διετές.

Αντίθετα το ήμερο είναι πιο χαμηλό (συνήθως έως 30 πόντους), έχει λιγότερα άνθη το κάθε φυτό και είναι πολυετές φυτό. Συνήθως είναι αυτό που καλλιεργείται και επαγγελματικά σε μεγάλες εκτάσεις.

Και τα δύο είναι αρωματικά και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αφέψημα, επίθεμα ή γενικότερα ότι χρήσεις έχει το χαμομήλι.

Που μπορούμε να βρούμε χαμομήλι(άγριο και ήμερο)

Το χαμομήλι είναι ένα αυτοφυές φυτό που είναι γηγενές στην χώρα μας εδώ και αρκετές χιλιετίες (υπάρχουν αναφορές από τα αρχαία χρόνια). Φυτρώνει σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και φυσικά σε όλη την Ελληνική επικράτεια.

Αντίθετα με άλλα πιο σπάνια βότανα όπως η άγρια ρίγανη ή το τσάι του βουνού, το χαμομήλι θα το βρείτε σχεδόν παντού, ακόμα και μέσα σε αστικά οικόπεδα ή ανάμεσα σε δημοτικές πλακοστρώσεις.

Προτιμάει κυρίως τα χέρσα χωράφια αλλά και σημεία με αμμώδη χώματα. Έτσι με μία βόλτα σε κάποιο χέρσο χωράφι της περιοχής σας είναι σίγουρο ότι θα συναντήσετε.

Πότε μαζεύουμε το χαμομήλι

Το χαμομήλι αρχίζει να ανθίζει -ανάλογα με την περιοχή και το τοπικό κλίμα- συνήθως από τα τέλη της άνοιξης έως τα μέσα του καλοκαιριού.

Από την στιγμή που έχει ανθίσει πλήρως, είναι έτοιμο για την συγκομιδή, καθώς το αποξηραμένο άνθος είναι το κύριο συστατικό για τις περισσότερες χρήσεις που έχει το χαμομήλι.

Πως μαζεύουμε το χαμομήλι

Όπως είπαμε, το χαμομήλι φυτρώνει σχεδόν παντού και υπάρχει σε αφθονία στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδος. Έτσι θα το βρείτε συνήθως σε πεδινές, μη δασικές περιοχές, οπότε όσο και όπως και να το μαζέψετε δεν θα έχετε κάποιο πρόβλημα, αν και καλό είναι να μην το ξεριζώνετε ειδικά το ήμερο, καθώς είναι πολυετές φυτό.

Ο ιδανικότερος τρόπος για την συγκομιδή όλων των άγριων βοτάνων, είναι να χρησιμοποιείται πάντα ψαλιδάκι και να κόβετε μόνο το κομμάτι που χρειάζεστε. Φυσικά, ειδικά για το άγριο χαμομήλι το οποίο δεν είναι πολυετές, καλό είναι να αφήνετε μερικά άνθη σε κάθε σημείο, ώστε να ολοκληρώσουν τον κύκλο τους και να δημιουργηθούν σπόροι, ώστε να φυτρώσει και την νέα σεζόν.

Στην αγορά επίσης ίσως μπορέσετε να βρείτε και κάποια ειδικά χτένια (όπως αυτό της παραπάνω φωτογραφίας), τα οποία κάνουν την συγκομιδή πραγματικά παιχνιδάκι.

Πως αποξηραίνουμε το χαμομήλι

Το χαμομήλι συνήθως αποξηραίνεται με δύο τρόπους. Ο πρώτος τρόπος για να το αποξηράνουμε, είναι να κάνουμε την ίδια διαδικασία που κάνουμε και στα περισσότερα βότανα. Δηλαδή να το κάνουμε μπουκέτο και να το κρεμάσουμε ανάποδα σε ένα ξηρό και σκιερό μέρος.

Αν θέλετε για πιο γρήγορα, μπορείτε να το αποξηράνετε και στον φούρνο της κουζίνας, αφήνοντάς το για αρκετές ώρες σε μία θερμοκρασία 50 βαθμών.

Τώρα αν θέλετε να το χρησιμοποιήσετε κυρίως σαν αφέψημα, τότε να επιλέξετε τον δεύτερο τρόπο, ο οποίος είναι να κόψετε τα άνθη όσο είναι χλωρά, και να τα τοποθετήσετε πάνω σε ένα ταψί ή σε μία σίτα.

Όσο είναι χλωρά, κόβονται λίγο πιο καθαρά. Αν αποξηρανθούν σπάνε και διαλύονται λίγο πιο εύκολα. Σε αυτό μπορεί να βοηθήσει το ειδικό χτένι, που αναφέραμε λίγο πιο πάνω.

Μπορούμε να καλλιεργήσουμε χαμομήλι μόνοι μας;

Ναι φυσικά και μπορείτε. Το μόνο που χρειάζεται το χαμομήλι είναι άπλετο φως ή τουλάχιστον ήμι-σκιερό μέρος. Συνήθως προτιμά τα ξηρά και ελαφριά εδάφη με ουδέτερο pH.

Μπορείτε να το φυτέψετε είτε με σπόρους, είτε με σποριόφυτο είτε αν πρόκειται για το ήμερο και με ριζοβόλισμα, καθώς είναι πολυετές. Αντίθετα το άγριο χαμομήλι (ή Γερμανικό) ως μονοετές φυτό, δεν θα προλάβει να αναπτυχθεί.

Σπόρους και σποριόφυτο, θα βρείτε σε κάθε καλό φυτώριο ή γεωπονικό κατάστημα.

Η φροντίδα που χρειάζεται είναι ελάχιστη. Δεν θέλει σχεδόν καθόλου πότισμα ούτε κάποιο λίπασμα. Είναι ιδανικό για παρτέρια ή για κήπο, καθώς εκτός από τις θεραπευτικές ιδιότητες, απωθεί και τα επιβλαβή έντομα με την έντονη μυρωδιά του.

Συνήθως μία μεγάλη γλάστρα χαμομήλι, είναι υπεραρκετή για τις ανάγκες μίας οικογένειας.

Τι θεραπευτικές ιδιότητες έχει το χαμομήλι

Το χαμομήλι εκτός από πολύ γλυκό αφέψημα, έχει και αναμφισβήτητα πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. Δεν είναι τυχαίο, που το συστήνουν συχνά οι γιατροί ως ανακουφιστικό για αρκετές παθήσεις, καθώς οι περισσότερες από τις ευεργετικές ιδιότητες που αποδίδονται σε αυτό, έχουν αποδειχθεί επιστημονικά μέσα από πειράματα και έρευνες.

Επίσης, όπως σίγουρα θα έχετε δει εκχυλίσματα χαμομηλιού, περιέχονται σε αρκετά φαρμακευτικά σκευάσματα και προϊόντα καλλωπισμού (πχ σαμπουάν).

Αναλυτικά μερικές από τις θεραπευτικές ιδιότητες που μπορεί να έχει το χαμομήλι είναι

• Χαλαρωτικό και αντιστρεσογόνο
• Αντιβακτηριακό
• Χωνευτικό
• Για ανακούφιση από στομαχικά και πεπτικάπροβλήματα (κολικό, γαστρίτιδα, διάρροιες, έλκος)
• Για καθαρισμό ή κομπρέσα σε δερματικούςερεθισμούς, πληγές, ελαφριά εγκαύματα ή και παθήσεις (πχ ψωρίαση, έκζεμα…)
• Για καθαρισμό και ανακούφιση από οφθαλμολογικάπροβλήματα (μολύνσεις, ερεθισμούς)
• Για την ανακούφιση της ναυτίας
• Για τις κράμπες
• Για το λουμπάγκο
• Για τον ίλιγγο
• Για τις αιμορροΐδες
• Για ρευματικά προβλήματα
• ΓΙα τις αϋπνίες
• Για το κρύωμα (πρόληψη αλλά και ανακούφιση)
• Για τον διαβήτη
• Για στοματικές παθήσεις

Παρενέργειες που ίσως έχει το χαμομήλι

Κάτι αρκετά σημαντικό, είναι ότι το χαμομήλι θεωρείται σχετικά ασφαλές και δεν φαίνεται να έχει σημαντικές παρενέργεια, αν και υπερβολική χρήση του ή χρήση του από ευαίσθητες κατηγορίες μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει κάποια προβλήματα.

Γιαυτό το χαμομήλι θα πρέπει να χρησιμοποιείται βοηθητικά και καλό είναι για οποιαδήποτε σοβαρή πάθηση ή σε ευαίσθητες κατηγορίες (νήπια, έγκυες), να συμβουλεύεστε πάντατον γιατρό σας, για να σας δώσει τις κατάλληλες συμβουλές και αγωγή.

Μερικές από τις παρενέργειες που έχουν αναφερθεί, είναι αλλεργική αντίδραση (συνήθως σε όσους έχουν αλλεργία στα λουλούδια), επιδείνωση του άσθματος σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και πιθανές ενδείξεις για αύξηση της πιθανότητας αποβολής στους πρώτους μήνες τις εγκυμοσύνης (δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια έρευνα που να αποδεικνύει, αλλά λόγω ανεπαρκών δεδομένων που να αποδεικνύουν ότι είναι ασφαλές, οι περισσότεροι επιστημονικοί οδηγοί  αναφέρουν ότι καλό είναι να αποφεύγεται το χαμομήλι όπως και τα περισσότερα βότανα, εκτός και αν σας στο έχει συστήσει ο γιατρός σας. Πηγές MayoClinic , UniOfMaryland ) .

Άλλα άγρια βότανα