Τα τσοκ στα δράπανα, είναι ο μηχανισμός σύσφιξης που συγκρατεί τα τρυπάνια και όλα τα εξαρτήματα, που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα δράπανο. Η λειτουργία τους είναι απλή, και όσο και αν φαίνεται περίεργο, δεν έχει αλλάξει και πάρα πολύ από τότε που πρώτο-ανακαλύφθηκε, το 1902. Αν και τα τσοκ δεν χαλάνε εύκολα, δεν είναι και αθάνατα. Κύριες αιτίες που μπορεί να καταστρέψουν ένα τσοκ, είναι η σκουριά, το υπερβολικό σφίξιμο και η χρησιμοποίηση ακατάλληλων εξαρτημάτων μέσα στο τσοκ (πχ ντίζες).
Έτσι κάποια στιγμή μπορεί να χρειαστεί αλλαγή σε ένα τσοκ. Όμως πως αλλάζουμε το τσοκ; Εύκολα, αλλά ας δούμε πρώτα λίγο τις κατηγορίες των τσοκ, γιατί δεν είναι όλα ίδια.
Περιεχόμενα
Τσοκ με κλειδί ή αυτόματα
Η πρώτη κύρια διαφορά στα τσοκ, είναι αν έχουν κλειδί ή όχι.
Το τσοκ με κλειδί, έχει το μειονέκτημα ότι χρειάζεται ένα κλειδί για να σφίγγετε ή να ξεσφίγγετε το τσοκ κάθε φορά. Αυτό μπορεί να γίνει ιδιαίτερα εκνευριστικό αν χάσετε το τσοκ.
Τα αυτόματα τσοκ μπορούν να σφίξουν/ξεσφίξουν μόνο με το χέρι, αλλά έχουν το μειονέκτημα ότι χαλάνε λίγο πιο εύκολα και δεν προσφέρουν τόσο καλό κράτημα όσο αυτά με το κλειδί. Συνήθως τσοκ με κλειδί έχουν τα παλιά δράπανα, όσα είναι πολύ ισχυρά (πχ τόρνων) και τα δράπανα πάγκου, ενώ αυτόματο όλα τα υπόλοιπα.
Μέγιστο άνοιγμα σιαγόνων τσοκ
Η επόμενη διαφορά που μπορεί να έχουν τα τσοκ είναι το άνοιγμα των σιαγόνων. Αυτό επηρεάζει τη μέγιστη διάμετρο των τρυπανιών την οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει. Τα μικρά τσοκ έχουν μέγιστη διάμετρο 8 χιλιοστά, τα τσοκ για τα κοινά δράπανα διάμετρο 10-13 εκατοστά ενώ τα τσοκ για πολύ μεγάλα δράπανα ή κολονάτα δράπανα πάγκου μπορεί να φτάσουν 16-20 χιλιοστά διάμετρο. Μαζί με την μέγιστη διάμετρο επηρεάζεται και η ελάχιστη διάμετρος συνήθως. Έτσι όσο πιο μικρή η μέγιστη διάμετρος, τόσο πιο μικρή θα είναι και η ελάχιστη (χωρίς αυτό να είναι πάντοτε και κανόνας).
Μια ακόμη διαφορά που μπορεί να έχουν τα τσοκ, είναι το υλικό κατασκευής και η χρήση η οποία θα έχουν. Τα πλαστικά τσοκ, είναι πάντα πιο οικονομικά αλλά φθείρονται πιο εύκολα. Τα μεταλλικά έχουν αυξημένο κόστος, αλλά μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Τσοκ για κρουστικό ή απλό
Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει και η χρήση η οποία θα έχουν. Έτσι αν πρόκειται για κρουστικό δράπανο ή δράπανο που θα κάνει βαριά χρήση, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε κατάλληλο τσοκ, γιατί το απλό θα καταστραφεί πολύ σύντομα. Τα τσοκ για κρουστικά και βαρέας χρήσης είναι λίγο, έως αρκετά, πιο ακριβά από τα απλά τσοκ. Ένα αξιοπρεπές τσοκ για απλό δράπανο κυμαίνεται στα 10-20 ευρώ, ενώ επαγγελματικά τσοκ για πολύ βαριά χρήση, μπορεί να κοστίζουν ακόμα και χίλια ευρώ.
Υποδοχή τσοκ
Τέλος, η τελευταία αλλά πιο κύρια διαφορά που μπορεί να έχουν τα τσοκ, είναι το είδος της υποδοχής σύνδεσης. Όλα τα μοντέρνα τσοκ, συνδέονται πάνω σε ένα πάσο που έχει το δράπανο, βιδωτά.Παλαιότερα τσοκ, συνδέονται αντίθετα. Δηλαδή το αρσενικό σπείρωμα είναι πάνω στο τσοκ, και το θυληκό στο δράπανο. Για αυτά τα τσοκ θα χρειαστείτε ένα μετατροπέα, καθώς δεν κυκλοφορούν πλέον τέτοια τσοκ.
Η διάμετρος του σπειρώματος που έχει το κάθε δράπανο, μπορεί να διαφέρει. Τα μικρότερα (δραπανοκατσάβιδα κυρίως) έχουν υποδοχή για πάσο 1/2 της ίντσας. Μεγαλύτερα μπορεί να έχουν και 5/8 της ίντσας, ενώ μικρότερα 3/8 της ίντσας.
Μερικά επίσης, μπορεί να έχουν εντελώς διαφορετικά σύστημα (πχ με κώνους για τόρνο).
Πως αλλάζουμε το τσοκ;
Το τσοκ συγκρατείται πάνω στο δράπανο με 2 τρόπους. Πρώτα με τη βίδα ασφαλείας. Η βίδα ασφαλείας υπάρχει πάντα μέσα στο εσωτερικό του τσοκ. Συνήθως είναι phillips αν και μερικά έχουν και torx. Για να την ξεβιδώσετε, πρέπει να την στρίψετε δεξιόστροφα. Αν πρόκειται για δραπανοκατσάβιδο, το πιο απλό που μπορείτε να κάνετε, είναι να το βάλετε στην χαμηλή ταχύτητα και αφού πατήσετε καλά το κατσαβίδι πάνω στην βίδα να πατήσετε ελαφρά τον διακόπτη και θα ξεβιδώσει μόνη της.
Αφού βγάλετε την βίδα ασφαλείας, θα πρέπει να βγάλετε το τσοκ από το πάσο. Για να το κάνετε αυτό θα πρέπει να στερεώσετε κάτι μέσα στο τσοκ και να το χτυπήσετε με ένα σφυρί δυνατά, αριστερόστροφα (αντίθετα από την κίνηση του ρολογιού). Οι περισσότεροι βάζουν το μεγαλύτερο κλειδί άλλεν που μπορεί να χωρέσει, μέσα στο τσοκ. Αν το χτύπημα είναι δυνατό και δεν έχει κολλήσει, θα αρχίσει να ξεσφίγγεται μόνο του, και με λίγες περιστροφές θα βγει εντελώς.Αν έχει κολλήσει, ίσως χρειαστεί να προσπαθήσετε πολλές φορές ή να δοκιμάσετε διάφορες πατέντες. Μην προσπαθήσετε να το ξεσφίξετε χωρίς απότομο χτύπημα, όσο δυνατός και να είστε, καθώς δεν πρόκειται να βγει ποτέ.
Για να βάλετε ένα καινούργιο τσοκ, θα ακολουθήσετε την εντελώς αντίθετη διαδικασία. Δηλαδή, πρώτα θα βιδώσετε δεξιόστροφα το τσοκ πάνω στο πάσο του δράπανου, και στην συνέχεια θα βιδώσετε την βίδα ασφαλείας αριστερόστροφα.
Που θα βρείτε ανταλλακτικό τσοκ
Ανταλλακτικό τσοκ θα βρείτε στα περισσότερα καταστήματα με εργαλεία καθώς και σε Ελληνικά ή ξένα e-shop. Υπάρχει σίγουρα διαφορά στην ποιότητα από εταιρία σε εταιρία και ένα καλό και επώνυμο τσοκ μπορεί να ξεπεράσει και τα 50 ευρώ, ενώ σίγουρα μπορείτε να βρείτε και οικονομικά Κινέζικα με λιγότερο από 5 ευρώ.
Ακόμα και τα οικονομικά, για απλή ερασιτεχνική χρήση, είναι συνήθως κάτι παραπάνω από μία χαρά, αλλά αν θέλετε να κάνετε επαγγελματική χρήση, καλό είναι να επιλέξετε εξ’ αρχής ένα καλό και ποιοτικό.
Βοήθεια για αλλαγή τσοκ ή εντοπισμό σωστού ανταλλακτικού
Όπως είδατε η διαδικασία με το πως αλλάζουμε το τσοκ είναι αρεκτά εύκολη και μπορεί να την κάνει ο καθένας. Αν παρόλα αυτά χρειαστείτε βοήθεια για να αλλάξετε το χαλασμένο σας τσοκ ή απλώς για να εντοπίσετε το σωστό ανταλλακτικό, μην διστάσετε να ρωτήσετε στα σχόλια.
Αν θέλετε βοήθεια για να εντοπίσετε το σωστό ανταλλακτικό, τότε καλό είναι να αναφέρετε ακριβώς το μοντέλο ή απλώς να βγάλετε μία φωτογραφία με το κινητό σας και να την ανεβάσετε στο σχόλιο μέσω της επιλογής που υπάρχει στο disqus.
